مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 32

55- استطاعت مالی با داشتن بدهی، در صورتی حاصل می‌شود كه هزینه رفت و برگشت موجود باشد و پس از بازگشت، امكان پرداخت دین به سهولت، فراهم باشد.

تهیه منزل و لوازم زندگی با وام‌

2/ 55- كسانی كه با دریافت وام، منزل مسكونی ساخته‌اند و یا سایر لوازم زندگی را تهیه كرده‌اند و طی اقساط باید وام را بپردازند، اگر سایر شرایط استطاعت را دارا باشند آیا باید حجةالاسلام بجا آورند؟

داشتن دین شرعی‌

56- با بدهكار بودن خمس یا زكات، در صورتی استطاعت حاصل می‌شود كه علاوه بر مخارج حج، ما به ازای بدهكاری نیز موجود باشد.

تزاحم حج و ازدواج‌

57- در صورت نیاز به ازدواج و نیاز به پول برای آن، در صورتی استطاعت حاصل می‌شود كه علاوه بر مخارج حج، مخارج ازدواج نیز موجود باشد.

______________________________
(1). نظر آیات عظام تبریزی، خویی و سیستانی: ذیل مسأله 54 گذشت.
(2). آیةاللَّه بهجت: بلی اگر اطمینان به تمكّن در وقت اداء دارند.

آیةاللَّه فاضل: اگر برای بازپرداخت وام مشكلی نداشته باشند، مستطیع هستند و باید حج بجا آورند.

آیت اللَّه خامنه‌ای: اگر مطمئن است كه در زمان پرداخت اقساط وام می‌تواند آنها را ادا كند و سایر شرایط استطاعت را نیز دارد حج بر او واجب است.

آیة اللَّه مكارم: آری مستطیع است.

(3). آیة اللَّه بهجت: یا كفّاره یا نذر (كتاب حج، ص 10).
(4). آیات عظام: تبریزی، خویی، صافی و گلپایگانی: حكم سایر دیون را دارد الّا این‌كه عین مال متعلَّق خمس و زكات باشد، كه در صورتی مستطیع می‌شود كه غیر از آنها مخارج حج را داشته باشد.

آیة اللَّه فاضل: یعنی بر ذمّه او تعلق گرفته است.

(5). آیة اللَّه خامنه‌ای: كس كه نیاز به ازدواج دارد و ترك ازدواج موجب مشقّت یا حرج او شود، و بتواندازدواج كند، زمانی مستطیع می‌شود كه علاوه بر مخارج حج هزینه‌های ازدواج را نیز داشته باشد.

آیة اللَّه فاضل: به‌طوری كه ترك ازدواج موجب مشقت یا ضرر باشد.

آیة اللَّه نوری: به طوری كه اگر متأهّل نشود به زحمت می‌افتد یا به حرام افتد در صورتی …

(6). آیة اللَّه بهجت: اگر در ترك نكاح مشقت غیر قابل تحمّل به‌حسب عادت بود یا خوف مرض یا خوف وقوع در حرام بود، اظهر جواز صرف در نكاح است و همچنین اگر قبل از رسیدن وقت سیر كاروان حج، صرف در نكاح كند، اما بعد از رسیدن وقت سیر نمی‌تواند صرف در نكاح نماید، به‌نحوی‌كه متمكّن از حج در آن سال نمی‌شود نه در صورت تمكّن از جمع بین آن دو. (كتاب حج، ص 12).

آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی: در صورتی كه صرف آن پول در راه حج سبب ناراحتی و مشقت در زندگی وی شود، حج بر او واجب نمی‌شود، و چنانچه سبب ناراحتی نشود واجب می‌شود. آیة اللَّه خویی اضافه فرمودند: بلی اگر بنابر صرف نكردن آن مال در نیاز خود داشت حج بر او واجب است. (تعلیقه عروه، ج 2، ص 234).

آیةاللَّه صافی، آیةاللَّه گلپایگانی: اگر ترك‌تزویج مستلزم حرج‌باشد به‌نحوی كه‌عرفاًبگویند مستطیع نیست واجب نمی‌شود و الّا حج بر او واجب و مقدّم است. (مناسك عربی، ص 18، مسأله 32).

آیة اللَّه مكارم: منظور از نیاز این نیست كه به خاطر ترك آن به عسر و حرج بیفتد بلكه همین اندازه كه ازدواج از شؤون زندگی او باشد كافی است.