مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 385

احتیاط واجب، لازم است؛ ولی تمام آن ركن نیست كه به ترك آن، حج باطل شود؛ پس اگر كسی بعد از زوال، كمی توقف كند و برود، یا طرف عصر بیاید، حج او صحیح است اگرچه عمداً باشد.

جواز تأخیر وقوف از ظهر

956- تأخیر وقوف از اول ظهر به مقدار كم- مثلًا به مقدار نماز ظهر و عصر با فرض جمع - معلوم نیست حرام باشد، ولی احتیاط در عدم تأخیر است.

وقوف اضطراری عرفات‌

957- وقوف اضطراری عرفه، شب عید است؛ و مراد از شب، تا طلوع فجر است.

حدود عرفات و مشعر

958- حدودی كه برای عرفات و مُزْدَلَفه و منی مشخص شده است، چنانچه مورد اطمینان یا تصدیق اهل محل باشد، معتبر است.

صعود به جبل‌الرحمه‌

959- در وقت وقوف، بالا رفتن از جبل‌الرحمه، مكروه است.

(1)- آیة اللَّه بهجت، آیة اللَّه خویی: وقوف در عرفات برای شخص مختار بنابر احتیاط از اول زوال تا غروب …

آیة اللَّه تبریزی: وقوف در عرفات برای شخص مختار بنابر احتیاط از اول ظهر روز نهم ذی‌حجه تا غروب است، و اظهر این است كه می‌تواند تا یك ساعت بعد از ظهر وقوف را تأخیر نماید.

آیة اللَّه سیستانی: واجب بودن وقوف از اوّل ظهر مبنی بر احتیاط است و اظهر این است كه جایز است آنرا از اوّل ظهر به مقدار انجام یك غسل و خواندن نماز ظهر و عصر پشت سرهم به تأخیر اندازد (مناسك، مسأله 368).

(2)- آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: اظهر این است كه می‌تواند تا یك ساعت بعدازظهر وقوف را تأخیر نماید.

آیة اللَّه خامنه‌ای: جواز تأخیر از اول وقت، به اندازه خواندن نماز ظهر و عصر و مقدمات آن، بعید نیست.

(3)- آیات عظام بهجت، صافی، فاضل، گلپایگانی، مكارم، نوری: این احتیاط ترك نشود.

(4)- آیات عظام سیستانی، فاضل، نوری: و درك مقداری از آن، كفایت می‌كند؛ چنانكه گذشت.

آیة اللَّه خویی: و شب تا طلوع آفتاب است. (المسائل الشرعیه، ج 1، ص 367).

آیة اللَّه مكارم: درك مقداری از آن هرچند كم باشد كافی است.

(5)- آیة اللَّه سیستانی: اگر این حدود دست به دست از قدیم اخذ شده باشد معتبر است، مادام كه اطمینان در خطای آن پیدا نشود. (ملحق مناسك، مسأله 303).

آیة اللَّه مكارم: معمولًا مورد قبول اهل محل است، بنابراین تابلوها یا علاماتی كه گذارده‌اند معتبر است.

(6)- آیة اللَّه سیستانی: جبل‌الرحمه جزو موقف است ولی افضل ایستادن در دامنه كوه از طرف چپ آن است (مناسك، مسأله 366).