مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 400

میزان تشخیص معذور بودن برای مشعر

978- در تشخیص معذور بودن جهت وقوف لیلی مشعر، اگر به نظر خود شخص عذر حاصل شده، كفایت می‌كند.

خروج قبل از فجر از مشعر

979- كسی كه شب یا قسمتی از آن، در مشعر بوده، اگر قبل از طلوع صبح عمداً و بدون عذر از مشعر بیرون رود و تا طلوع آفتاب برنگردد، در صورتی كه وقوف عرفه از او فوت نشده، بنابر مشهور حج او صحیح است، و باید یك گوسفند كفّاره بدهد، ولی احتیاط برخلاف آن است؛ یعنی بعد از اتمام حج، لازم است در سال دیگر حجش را اعاده كند و این احتیاط ترك نشود.

وقوف اضطراری مشعر

980- كسی كه با عذر، وقوف بین الطلوعین یا وقوف شب را درك نكند، اگر مقداری از طلوع آفتاب تا ظهر- اگرچه كم باشد- در مشعر توقف كند، حج او صحیح است.

(1)- آیة اللَّه فاضل: یقین یا اطمینان به عذر.

(2)- آیة اللَّه سیستانی: اگر مقداری از شب مانده باشد، حجش صحیح است و چیزی بر او نیست.

(3)- آیة اللَّه بهجت: اگر بدون عذر بیرون رود پیش از طلوع فجر، به شرطی كه علاوه بر بیتوته مشعر، وقوف‌عرفه از او فوت نشده باشد، حج او صحیح است و لكن بر او یك گوسفند كفّاره لازم است و این قول مشهور و قوی است (مناسك شیخ، ص 67 و 68).

آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: حجش باطل است و تبدیل به عمره مفرده می‌شود، بلی اگر جاهل به حكم بوده و پس از علم ممكن نباشد ولو تا قبل از ظهر روز عید به مشعر برگردد حجش صحیح است و می‌بایست یك گوسفند قربانی كند. (مناسك، فرض هفتم، ص 242).

آیة اللَّه سیستانی: بنابر اظهر حجش صحیح می‌باشد و باید در صورتی كه با آگاهی از حكم شرعی این كار را كرده باشد یك گوسفند كفّاره بدهد. (مناسك، مسأله 373).

آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: این احتیاط لازم نیست.

آیة اللَّه مكارم: كسی كه شب را در مشعر مانده وبین الطلوعین را عمداً ترك كرده، حج او صحیح است هرچند گناه كرده و یك گوسفند كفّاره دارد.

(4)- آیة اللَّه فاضل: بنابر اقوی.

(5)- آیة اللَّه فاضل: اگر وقوف در عرفات را درك كرده باشد.

(6)- آیات عظام سیستانی، صافی، گلپایگانی، مكارم: حج او صحیح نیست مگر این‌كه وقوف اختیاری یا لااقل اضطراری عرفات را نیز درك كرده باشد كه حج او صحیح است.