مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 42

2- رجوع به كفایت‌

اشاره

76- یكی دیگر از شرایط استطاعت، «رجوع به كفایت» است؛ یعنی حج‌گزار بعد از بازگشت از حج، تجارت، یا زراعت، یا صنعت، یا منفعت ملك- مثل باغ و دكان- داشته باشد، به‌طوری كه برای زندگانی، به شدت و حرج نیفتد؛ و اگر قدرت بر كسبِ لایق به حالش هم داشته باشد، كافی است؛ و اگر بعد از مراجعت، نیاز به مثل زكات و خمس و سایر وجوه شرعیه داشته باشد، كفایت نمی‌كند؛ بنابراین بر طلاب و اهل علمی كه در بازگشت از حج، نیاز به شهریّه دارند، حج واجب نیست.

______________________________
(1). آیة اللَّه بهجت: اظهر اعتبار رجوع به كفایت است؛ به این معنا كه به سبب حج، از غنا به فقر یا از فقر به‌اوسع از آن، واقع نشود. (كتاب حج، ص 26).
(2). آیة اللَّه فاضل: و همچنین اگر از طریق زكات یا خمس و یا استعطا، امور خود را اداره كند، كافی است وهمچنین كسی كه آنچه دارد در راه حج خرج كند زندگی او قبل و بعد از حج تفاوتی نكند، حج بر او واجب می‌شود و نیز بر طلاب كه با شهریه اداره می‌شوند؛ چنانچه هزینه حج و مخارج خانواده خود را داشته باشند یا به عنوان روحانی مشرّف شوند حج واجب است و از حَجّةالاسلام كفایت می‌كند.
(3). آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی: كسی كه از وجوه شرعیه، مانند خمس و زكات و امثال اینهازندگی خود را اداره می‌كند و بر حسب عادت مخارجش بدون مشقت، مضمون و حتمی باشد، در صورتی كه دارای مقداری پول گردد كه وافی به هزینه حج و مخارج عیالش باشد، بعید نیست حج بر او واجب باشد، و همچنین است كسی كه شخص دیگر در تمام مدت زندگی او، مخارجش را متكفل باشد و همچنین كسی كه اگر آنچه دارد در راه حج صرف كند زندگی بعد از حجّش با قبل از آن تفاوتی نكند.

آیة اللَّه خامنه‌ای: اگر بعد از مراجعت، زندگی آنها با شهریه اداره می‌شود، كفایت می‌كند و حج واجب است.

(4). آیة اللَّه بهجت: اگر زندگی آن‌ها با وجوهات، بر حسب عادت بدون مشقّت مضمون و حتمی باشد. در صورتی كه دارای مقداری پول گردد كه وافی به هزینه حج و مخارج عیالش باشد حج بر او واجب است. (مناسك، مسأله 25).
(5). آیة اللَّه صافی: ولی رعایت احتیاط به این‌كه به نحوی خود را واجد شرط استطاعت نماید، ترك نشود.

آیة اللَّه گلپایگانی: افرادی كه از وجوه خاصّی مثل سهم سادات و وجوهات شرعیه و نذورات استفاده می‌كنند؛ مانند طلّاب و سادات و اشخاص دیگری كه مورد توجّه مردم هستند، در صورتی كه هزینه حج آیة اللَّه مكارم: در تمام مواردی كه افراد به عنوان خدمه یا روحانی یا غیر آن به حج می‌روند، چنانچه زندگی خانواده آن‌ها در همان مدت تأمین باشد حجشان حَجةالاسلام و تأمین زندگی آنها در بازگشت شرط نیست. و مخارج عیالات را تا بازگشت داشته باشند، بعید نیست كه حج بر آنان واجب باشد.