مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 43

وجوه شرعی و رجوع به كفایت‌

77- كسی كه از راه كسب یا غیر كسب، مخارج حج را دارد ولی مقداری از مؤونه زندگی خود را از درآمدِ كسب، تأمین كند و در تأمین بقیّه، به شهریه نیازمند باشد، مستطیع نیست.

لزوم داشتن مخارج عائله تا بازگشت‌

78- در استطاعت، دارا بودن مخارج عائله تا بازگشتِ از حج، شرط است، هرچند عائله، واجب النفقه او نباشند.

دستگردان برای حصول استطاعت‌

79- افرادی كه امور خود را از وجوه شرعیّه می‌گذرانند، بنابر احوط با دستگردانِ هزینه حج، مستطیع نمی‌شوند.

اشتراط رجوع به كفایت ولو بعد از تقلید صحیح‌

80- اگر كسی بدون تحققِ شرط رجوع به كفایت- ولو با تقلید صحیح از كسی كه آن را لازم نمی‌دانسته- حج بجا آورده، حج او از حجّةالاسلام كفایت نمی‌كند و باید آن را با تحقق شرایط اعاده نماید.

______________________________
(1). نظر مراجع عظام در ذیل مسأله 76 بیان شد.
(2). آیة اللَّه بهجت: در عیال غیر واجب النفقه و مصارف لازمه برای حفظ شأن، احوط رعایت عسر و حرج است؛ یعنی نه اقتصار بر فقط مقداری كه بر او واجب شرعی است می‌كند و نه انتظار تمكّن از هر چه عرفیت دارد می‌كشد. پس تحقق استطاعت منوط به دارا بودن مقداری است كه اگر نباشد لازمه‌اش عسر و حرج است (كتاب حج، ص 15).

آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی: داشتن مخارج عائله غیر واجب‌النفقه شرعی، شرط نیست مگر این‌كه با ترك انفاق بر آن‌ها خودش به حرج می‌افتد.

آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: و عرفاً ملتزم به پرداخت نفقه آنها شده باشد؛ مثل خواهر و برادر، باید نفقه آنها را هم داشته باشد. (آداب و احكام حج، مسأله 66).

(3). تفصیل این مسأله و نظر مراجع در ذیل مسأله 76 گذشت.
(4). آیة اللَّه بهجت: به معنایی كه برای رجوع به كفایت، در ذیل مسأله 76 گذشت مراجعه شود.

آیات عظام تبریزی، سیستانی، فاضل، گلپایگانی، مكارم، نوری: اعاده لازم نیست.