مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 461

است؛ و در هر صورت- بنابر احتیاط- باید حلق را انجام دهد و چنانچه اعمال مكه را بجا آورده، اعاده كند.

تراشیدن سر با ماشین به جای حلق‌

1135- كسی كه وظیفه او حلق بوده ولی به جای آن سر خود را با ماشین تراشیده و اعمال را به پایان برده و بازگشته، در صورت امكان باید به مكه برود و در منی حلق كند و بعد از آن، طواف و نماز و سعی و طواف نساء و نماز آن را به‌جا آورد و در این اعمال باید نیت اتمام حج سفر اول را نماید؛

و اگر نمی‌تواند برود یا رفتن برای او حرجی است، در محل خود حلق كند و بنابر احتیاط، مویش را به منی بفرستد و در بقیه اعمال فوق، نایب بگیرد؛

و اگر بعد از سفر اول (بدون تكمیل اعمال آن) باز به حج مشرف شده و سر را ماشین نموده، احتیاط را مراعات نماید.

نحوه حلق‌

1136- احتیاط آن است كه كسی كه حلق می‌كند، تمامش را حلق كند.

عدم جواز ماشین كردن قبل از حلق‌

1137- كسانی كه وظیفه آنها حلق است، بنابر احتیاط، جایز نیست بواسطه زیادی مو، اول سر

(1)- به مسأله 1159 مراجعه شود.

آیة اللَّه بهجت: به ذیل مسأله 1143 مراجعه شود.

آیة اللَّه سیستانی: در فرض جهل، اعاده واجب نیست گرچه احوط است.

آیة اللَّه فاضل: به مسأله 1159 و حاشیه مسأله 1150 مراجعه شود.

آیة اللَّه مكارم: چنانچه گذشت حلق واجب نیست.

آیات عظام تبریزی، نوری: چون حلق برای صروره (كسی كه بار اول حج اوست) متعین نیست، بنابر این حجها هر سه صحیح است و چیزی بر وی واجب نمی‌باشد.

آیات عظام خامنه‌ای، صافی، گلپایگانی: چون تراشیدن سر به‌عنوان تقصیر بنابر احتیاط است، اگر در این مسأله به كسی كه تقصیر را كافی می‌داند مراجعه نماید تكلیفی بر او نیست.

آیة اللَّه سیستانی: حلق با ماشین ته‌زن كافی است، گرچه احتیاط مستحب با تیغ است. (ملحق مناسك، س 351).

(3)- آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی، گلپایگانی: بلكه باید تمامش را بتراشد.

(4)- آیة اللَّه نوری: مخیّر بین تراشیدن سر و كوتاه كردن مو و یا چیدن ناخن، كه درمسأله 1143 ذكر شد، می‌باشد.