مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 479

مستحب است و تأخیر تا روز یازدهم جایز است؛ و جواز تأخیر تا آخر ذی حجه، بعید نیست.

ترك رمی و بیتوته اعمال مكه‌

1170- اگر حج‌گزار بعد از اعمال روز عید، رمی و بیتوته و اعمال مكه را به خاطر عذری انجام نداده؛ در صورتی به وطن باز گشته، با امكان، باید بازگردد و اعمال مكه را انجام دهد؛ و اگر از بازگشت معذور است، نایب بگیرد و كفّاره ترك بیتوته را می‌تواند در محل خودش نیز ذبح كند؛ و رمی ایامی كه انجام نشده، سال بعد باید قضا شود؛ و اگر خودش نمی‌تواند برود، نیابت كافی است.

جواز خروج با علم به تأخیر و ثبوت كفّاره‌

1171- اگر بعد از اعمال روز عید، بخواهد برای انجام اعمال مكه برود، ولی می‌داند كه اگر به مكه برود، مقداری از مَبیتِ اول شب را درك نمی‌كند، رفتن مانع ندارد، ولی برای تأخیر باید كفّاره بدهد.

ترتیب در اعمال مكه‌

1172- مقدم داشتن سعی بر طواف زیارت یا بر نماز آن، اختیاراً جایز نیست و همچنین

(1)- آیة اللَّه بهجت: در جواز تأخیر از روز یازدهم خلاف است، احوط عدم تأخیر است، اگرچه جواز تأخیر تا بعد از ایّام تشریق بلكه تا تمام ذی حجّه بعید نیست، و محلّ خلاف جواز تكلیفی است نه وضعی (مناسك شیخ، ص 79).

(2)- آیة اللَّه سیستانی: و بنابر احتیاط مستحب از روز یازدهم تأخیر نیفتد.

(3)- آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: اگر چه احوط آن است كه تأخیر نیندازد.

(4)- آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: در صورتی كه فقط مبیت در منی و رمی جمرات در روز یازدهم ودوازدهم ترك شده، حجّ‌او صحیح است و برای رمی جمرات در سال آینده نایب می‌گیرد. آیة اللَّه خویی: … و اگر طواف فریضه یا سعی ترك شده و امكان تدارك در ماه ذی‌حجه نیست آیا حكم فراموش كردن طواف و سعی را دارد كه حجش صحیح است یا نه، فتوای ایشان دردست نیست.

(5)- آیة اللَّه مكارم: در فرض مسأله كه صورت اضطرار است كفّاره لازم نیست.

(6)- آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: و در ایّام تشریق قضا كند.

(7)- مراجعه به مسأله 1209 بیتوته در منی شود.

آیة اللَّه بهجت: اگر حاجی ساعتی از اوایل شب بیتوته در منی را درك نكند، كفّاره ندارد ولی احتیاطاً قسمت دوّم شب را در منی بماند.

آیة اللَّه فاضل، آیة اللَّه مكارم: همان طور كه گفته شد، بیتوته نصف دوم شب كافی است و كفّاره ندارد.

(8)- آیة اللَّه خویی: سعی باید بعد از طواف و نماز طواف به جا آورده شود و اگر پیش از طواف یا نماز آن به جاآورده شود، لازم است بعد از آنها اعاده شود.