مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 482

افراد مریض‌

سوم- اشخاصی كه به خاطر مریضی، از طوافِ در وقت ازدحام، بترسند، یا از آن عاجز باشند.

غیر قادر بر اعمال تا آخر ماه‌

چهارم- كسانی كه می‌دانند تا آخر ماه ذی حجه، به جهتی برای آنها، طواف و سعی، ممكن نمی‌شود

كشف خلاف‌

1177- سه دسته اول اگر اعمال را مقدم نمودند، كفایت می‌كند اگر چه كشف خلاف شود؛ مثلًا زنْ حایض نشود؛ و مریض خوب شود؛ و ازدحام چندان نباشد كه موجب مزاحمت شود؛ پس اعاده اعمال، لازم نیست اگرچه احوط است.

1178- دسته چهارم نیز اگر به خاطر مرض و پیری و علیلی، اعتقاد داشتند كه نمی‌توانند اعمال را بجا آورند، در صورت كشف خلاف، تقدیم اعمال مجزی است؛ و اما اگر تقدیم به جهت دیگر- مثل اعتقاد سیل- باشد، در صورت كشف خلاف، باید اعمال را اعاده كنند.

(1)- آیة اللَّه سیستانی: مریض یا معلول و هر كسی كه بازگشت به مكه برای او مشكل باشد، یا طواف مشكل باشد در اثر ازدحام و مانند آن.

آیة اللَّه فاضل: و نتوانند تا رفع ازدحام در مكّه بمانند یا با عسر و حرج مواجه می‌شوند.

(2)- آیة اللَّه سیستانی: كسانی كه می‌ترسند برای آنها بازگشت به مكه میسر نشود.

(3)- آیة اللَّه خویی، متعرّض این فرع نشده‌اند.

(4)- آیة اللَّه بهجت، آیة اللَّه خویی: به ذیل مسأله 1175 مراجعه شود.

آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: احتیاط آن است كه بعد از برگشتن از منی، اگر ممكن شود در ایّام تشریق و گرنه تا آخر ذی‌حجّه طواف و سعی را دوباره بجاآورند. (مناسك فارسی، مسأله 204).

آیة اللَّه مكارم: احتیاط به اعاده در صورت امكان ترك نشود.

(5)- آیة اللَّه صافی: احوط آن است كه پس از مراجعت از منی نایب بگیرند كه اعمال آنها را انجام دهد و اگربعد از مراجعت خلاف یقینی كه داشت ظاهر شد اعاده لازم است بدون تفاوت بین صور مذكوره.

آیة اللَّه فاضل: و اگر احتمال حدوث مرض را می‌داد و بعداً مرض حادث نشد، مجزی نیست.

(7)- آیة اللَّه بهجت، آیة اللَّه سیستانی: در همه موارد اعاده را موافق احتیاط استحبابی بیان كرده‌اند.

آیة اللَّه گلپایگانی: اعاده مستحب است. (آداب و احكام حج، مسأله 890).

آیة اللَّه مكارم: مانند مسأله سابق است.

مناسك حج با حواشی مراجع تقلید (1387)؛؛ ص492