مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 50

91- در فرض سؤال قبل، اگر میّت مثلًا پسر بزرگ خود را برای انجام حج مشخص كرده باشد، یا تمام ورثه اتفاق كنند كه یكی از آنها از طرف میّت به حج برود، تكلیف او چیست؟

حصول عجز و بیماری و مسأله استنابه‌

92- كسی كه از نظر مالی مستطیع بوده و برای حج ثبت‌نام كرده، ولی در سال جاری كه زمان اعزام وی رسیده، پزشكیِ حج به دلیل بیماری و یا كهولت سنّ به او اذن حج نداده است؛ الف: آیا هنوز مستطیع است و حج بر وی واجب می‌باشد؟ ب: آیا تا وقتی زنده است، می‌تواند نایب بگیرد؟

______________________________
(1). آیة اللَّه تبریزی: به همان نحو كه در مسأله سابقه گذشت عمل شود واللَّه العالم.

آیةاللَّه بهجت: جواب آن از سوال قبل معلوم می‌شود.

آیةاللَّه سیستانی: در صورتی كه وصیّت به یكی از آنها كرده باشد، باید به جای او حج انجام دهد و خودش مستطیع نیست. ولی اگر توافق آنها بر یكی از آنها باشد مصداق مسأله فوق است.

آیة اللَّه صافی: با فرض آنكه استطاعت طریقی ندارد جایز است از طرف میت حج بجا آورد.

آیة اللَّه فاضل: اگر وصیت كرده باشد باید به جای متوفی حج بجا آورد و خودش در آن سال مستطیع نیست و اگر تمام ورثه رضایت بدهند كه یكی حج بجا آورد، اگر بگویند به نیابت حج بجا آورد، باید بجای متوفی حج انجام دهد و اگر اجازه دادند برای خودش حج انجام دهد، برای خودش انجام دهد.

آیة اللَّه مكارم: هرگاه میت وصیّت كرده، باید به وصیّت او عمل شود و اگر ورثه توافق كنند جایز است او به حج برود.

آیة اللَّه نوری: اگر خود آن فرزند مستطیع باشد، نمی‌تواند نیابت را قبول كند.

(2). آیة اللَّه بهجت: الف: اگر در سال اولی كه مستطیع شده بدون تأخیر ثبت‌نام نموده و حال زمان اعزام او رسیده، در حالی كه توانایی جسمی ندارد از آن كشف می‌شود كه مستطیع نبوده و اگر تأخیر كرده بوده بطوریكه اگر اقدام می‌كرد قبل از مریض شدن می‌توانست حج بجا آورد بر او مستقر شده و از قبل در حكمِ مستطیع است.

ب: در صورتی كه مستطیع بوده و از توانایی خود ناامید باشد، باید فوراً نایب بگیرد و اگر در صورت استنابه رفع مانع شد وجوب اعاده با بقاء استطاعت بلكه مطلقاً احوط است.

آیة اللَّه خامنه‌ای: الف: مستطیع نیست.

ب: استنابه واجب نیست.

آیة اللَّه سیستانی: چنانچه از نظر بدنی مستطیع نباشد و از حصول استطاعت تا آخر عمر مأیوس باشد، باید نایب بگیرد، و همچنین است در صورتی كه استطاعت بدنی داشته باشد و لكن راهی برای رفتن به حج نداشته باشد، حتّی تا آخر عمر.

آیة اللَّه صافی: احتیاط واجب در صورت بقای استطاعت مالی، این است كه شخص مذكور، در حال حیات خود كسی را از طرف خود بفرستد كه حج نماید و بهتر بلكه احتیاط مستحب این است كه در این صورت كسی را به نیابت بفرستد كه اوّلین مرتبه حجّ او باشد و اگر استطاعت مالی او باقی نیست، در صورتی كه در سنوات گذشته به غیر از طریق ثبت نام برای حج، امكان تشرّف به حج برای او در آن سال‌ها نبوده است و فعلًا كه امكان حاصل شده استطاعت مالی ندارد، حج بر او واجب نیست.

آیة اللَّه نوری: الف: اگر در سال های سابق حج بر او مستقر نبوده، در فرض سؤال مستطیع نیست.

ب: نیابت لازم نیست.

آیة اللَّه تبریزی: چنانچه شخص مزبور تمكّن از رفتن به حج- ولو از طریق آزاد- را دارد، باید به حج برود و اگر به علت بیماری یا كهولت سن، خودش نمی‌تواند به حجّ برود. بنابراحتیاط واجب باید كسی را بفرستد كه از طرف او حج انجام دهد.

آیة اللَّه فاضل: الف: چنانچه قبلًا حج بر او مستقر نبوده، در فرض مزبور مستطیع نمی‌باشد و حج بر او واجب نیست.

ب: نیابت گرفتن برای حجّ مستحبی مانعی ندارد ولی كسی كه قبلًا حج بر او مستقر شده و فعلًا توانایی انجام آن را ندارد، نمی‌تواند نایب بگیرد مگر این‌كه مأیوس از رفع عذر باشد.

آیة اللَّه مكارم: چنانچه استطاعت او تنها از طریق ثبت نام حاصل شده است و اكنون كه نوبت او رسیده از نظر جسمی توان ندارد، مستطیع نمی‌باشد ولی اگر از طریق آزاد هم می‌توانسته به حج برود و نرفته مستطیع است و باید نایب بگیرد تا از سوی او حج بجا آورد.

آیة اللَّه صافی: احتیاط واجب در صورت بقاء استطاعت مالی این است كه شخص مذكور، در حال حیات خود كسی را از طرف خود بفرستد كه حج نماید و بهتر بلكه احتیاط مستحب این است كه دراین صورت كسی را به نیابت بفرستد كه اوّلین مرتبه حجّ او باشد و اگر استطاعت مالی او باقی نیست در صورتی كه در سنوات گذشته به غیر از طریق ثبت نام برای حج امكان تشرّف به حج برای او در آن سال‌ها نبوده است و فعلًا كه امكان حاصل شده استطاعت مالی ندارد حجّ بر او واجب نیست.