مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 517

فصل سوم: احكام خلل و شك در رمی‌

1- ترك رمی و نحوه قضای آن‌

فراموشی رمی‌

1268- در صورت فراموشی رمیِ یك روز، قضای آن در روز بعد واجب است؛ و اگر دو روز را فراموش نماید، باید در روز بعد، هر دو را قضا كند؛ و در صورتی ترك عمدی نیز، وظیفه همین است. 1269- اگر حج‌گزار رمی جمرات سه‌گانه را فراموش كند و از منی به مكه بیاید: اگر در ایام تشریق یادش آمد، باید برگردد و بجا آورد؛ و اگر متمكن نیست، باید نایب بگیرد؛

و اگر بعد از ایام تشریق یادش بیاید، یا عمداً تا بعد از ایام تشریق به تأخیر بیاندازد، بنابر احتیاط واجب خودش یا نایبش از مكه برگردد و بجا آورد و در سال دیگر هم، ایام فوت شده را، خودش یا نایبش قضا كند.

(1)- آیة اللَّه خویی: با ترك رمی، اگر چه عمدی باشد حج باطل نمی‌شود و بنابر احتیاط باید قضای آن را در سال آینده خودش یا نایبش انجام دهد. (مناسك عربی، مسأله 437).

(2)- آیة اللَّه بهجت، به ذیل مسأله 996 مراجعه شود.

آیة اللَّه سیستانی: و همچنین جاهل به مسأله و بنابر احتیاط متعمد هم همین حكم را دارد.

(3)- آیة اللَّه مكارم: یعنی تا روز سیزدهم.

(4)- آیة اللَّه مكارم: اگر از سیزدهم بگذرد به سال بعد می‌افتد.

(5)- آیة اللَّه بهجت: كسی كه فراموش كند رمی را، بر می‌گردد از مكه به جهت آنها، و اگر متذكّر نشد تا بعد از خروج، قضا می‌كند در سال آینده در ایّام تشریق، خودش یا نایبش در صورت عدم امكان مباشرت علی الأحوط. (مناسك شیخ، ص 84 و 85).

آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: كسی كه رمی را در منی فراموش نموده و پس از كوچ به مكه یادش آمد، واجب است به منی برگشته و رمی نماید. و چنانچه فراموش شده رمی دو روز یا سه روز باشد، احتیاط این است كه بین وظیفه هر روز و روز دیگر یك ساعت فاصله بگذارد و چنانچه پس از خروج از مكه یادش آمد كه رمی نكرده، واجب نیست به منی برگردد بلكه بنابر احتیاط در سال بعد خود یا نایبش آن را قضا نماید.

آیة اللَّه سیستانی: كسی كه رمی جمرات را به علت فراموشی و یا جهل به مسأله ترك نماید و در مكه یادش بیاید یا حكمش را بداند واجب است به منی بیاید و رمی نماید و اگر رمی در دو روز ترك شده باشد یا سه روز، بنا بر احتیاط باید به ترتیب روزها قضا نماید و بین قضای هر روز و روز بعد مقداری وقت فاصله بیاندازد. و چنانچه پس از بیرون رفتن از مكّه یادش بیاید یا حكمش را بداند، واجب نیست جهت تدارك آن برگردد و احتیاط مستحب این است كه خودش شخصاً آن را در سال آینده قضا نماید، در صورتی كه به حج برود و یا توسط نایبش، در صورتی كه به حج نرود. (مناسك، مسأله 435).

آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: اگر كسی رمی جمرات سه‌گانه را جهلًا یا سهواً یا عمداً ترك كرد، باید اگر به مكّه یا خارج مكه هم رفته باشد تا ایّام تشریق نگذشته برگردد به منی و رمی را بجا آورد و اگر متمكّن نیست نایب بگیرد و اگر تا ایّام تشریق خودش یا نایبش بجا نیاورد باید در سال بعد خودش یا نایبش رمی را قضا نماید در ایّام تشریق. (آراء المراجع، ص 398).