مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 60

فصل دوم: شرایط نایب و منوبٌ‌عنه‌

1- شرایط نایب‌

اشاره

104- در نایب، اموری به شرح ذیل، شرط است:

1- بلوغ، بنابر احتیاط واجب؛

2- عقل؛

3- ایمان؛

105- همان‌طور كه ایمانِ نایب، در اصل نیابت حج، شرط است، در سایر اعمالی كه نیابت در آنها جایز است- مثل ذبح و رمی و طواف- نیز شرط است.

4- وثوق و اطمینان به انجام دادن او؛

و اما بعد از عمل، اطمینان به صحت آن لازم نیست؛

______________________________
(1). آیة اللَّه بهجت: نیابت طفل غیر ممیز صحیح نیست و اگر بچه ممیّز باشد و قائل به شرعیّت عبادت صبیّ ممیز باشیم، خالی از رجحان نیست كه نیابت وی صحیح باشد. (كتاب حج، ص 39).

آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: نایب باید بالغ باشد، پس حج بچه نابالغ به جای دیگری‌كفایت نمی‌كند، البته در حَجةالاسلام و حج‌های واجب دیگر، هرچند آن بچه ممیّز باشد كه خوب و بد را تشخیص دهد. بلی بعید نیست كه نیابت وی در حج مستحبی با اذن ولی صحیح باشد. (مناسك، م 103).

آیة اللَّه سیستانی: بلوغ شرط است و بنابر احتیاط بچه ممیّز نمی‌تواند نایب شود، مگر در حج مندوب به اذن ولی.

آیة اللَّه مكارم: بلكه بنابر اقوی در حج واجب.

(2). آیة اللَّه خامنه‌ای: یعنی نایب باید شیعه اثنی‌عشری باشد و بنابر احتیاط واجب، نیابت غیر مؤمن كفایت نمی‌كند.
(3). نظرات آیات عظام در شرطیت و عدم شرطیت ایمان در ذبح مسأله 1072 خواهد آمد.
(4). آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: و اگر نایب ثقه باشد اخبار او كافی است.

آیة اللَّه سیستانی: اگر خبر داد كه از طرف او انجام داده و از خبرش وثوق و اطمینان حاصل نشد، در این صورت اكتفا به خبر دادن او اشكال دارد (مناسك، مسأله 104).

آیة اللَّه فاضل: این شرط در استنابه معتبر است نه در اصل نیابت.