مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 65

قبل از استطاعت خودش باشد، باید در سال اول حج نیابی را انجام دهد؛ و اگر در این صورت، اول برای خودش حج بجا بیاورد، حج او صحیح است هرچند در مخالفت اجاره، معصیت نموده است.

در فرض مذكور، اگر برای سال اول اجیر نشده، یا قبول اجاره، بعد از استطاعتِ خودش باشد، باید اول برای خودش حج بجا بیاورد و اگر اول حج نیابی را انجام دهد، حج نیابی باطل است و برای خودش هم واقع نمی‌شود و حج بر وی مستقر می‌شود.

وصیت موجب وجوب نیابت نیست‌

116- مجرد وصیت به حج، بدون استیجار، نیابت را بر كسی واجب نمی‌كند هر چند وی وصیت را قبول كرده باشد؛ بنابراین در فرض وصیت پدر با فرض استطاعت فرزند، بعد از فوت پدر، باید برای خودش حج به‌جا آورد و نیابت صحیح نیست.

______________________________
(1). آیات عظام تبریزی، خویی، صافی، گلپایگانی: در صورتی كه استطاعت او توقّف بر قبول استیجارداشته باشد، لازم است اوّل برای پدر حج انجام دهد و الّا استطاعتِ بعد، كاشف از بطلان اجاره است.

آیة اللَّه فاضل: هر كدام از دو حج را سال اول انجام دهد، محكوم به صحّت است هرچند در بعضی از صور عصیان كرده است.

(2). آیة اللَّه سیستانی: اگر با پول نیابت مستطیع شده باشد. ولی اگر با پول دیگری مانند ارث مستطیع شده باشد، پس اگر مطمئن باشد كه سال بعد می‌تواند حج خود را انجام دهد، اجاره صحیح است و باید در سال اوّل، حج پدر را انجام دهد و اگر مطمئن نباشد اجاره باطل است و باید حج خود را انجام دهد.
(3). آیة اللَّه سیستانی: مگر این‌كه مطمئن باشد كه سال بعد می‌تواند حج خود را انجام دهد.
(4). آیة اللَّه بهجت: در حاشیه مسأله 33 گذشت كه حج نایب صحیح و ذمّه منوبٌ‌عنه بری‌ء می‌شود.

آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی: حج نیابی او صحیح است و برای پدرش واقع می‌شود، ولی نایب اجرة المثل را طلبكار است. نه اجرة المسمّی را.

آیة اللَّه مكارم: صحیح است ولی به‌خاطر تأخیر حجّ خودش، معصیت كرده است.

(5). آیة اللَّه نوری: اگر در وصیت قید «مباشرت» شده و فرزند وصیت را قبول كرده، نیابت واجب می‌شود، هرچند استیجار هم محقق نشده باشد.

آیة اللَّه سیستانی: اگر اجرت را معین كرده و او در حیات پدر قبول كرده، اجاره است و در صورتی كه صحیح باشد باید انجام دهد. (منهاج الصالحین، ج 2، ص 1449).

آیة اللَّه مكارم: اگر وصیّت كرده خودِ فرزند به‌جا آورد و او قبول كرده لازم است عمل كند. بنابراین استطاعت برای او حاصل نمی‌شود.

(6). تفصیل این مسأله و نظر آیات عظام در مسأله 113 و 87 گذشت.