مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 66

7- معذور نبودن نایب‌

عدم صحت نیابت افراد معذور

117- كسی كه از انجام بعضی از اعمال واجب حج، معذور است، نمی‌توان او را برای حج اجیر كرد؛ و حتی اگر چنین شخصی، حج تبرّعی انجام دهد، اكتفا كردن به آن اشكال دارد.

______________________________
(1). آیة اللَّه بهجت: بنابر احتیاط، با تمكّن از استیجار غیر معذور، نمی‌توان معذور را اجیر نمود، بلكه اگرچنین شخصی تبرّعاً به نیابت دیگری حج نمود، اكتفا كردن به عملش مشكل است بلی اگر در به‌جا آوردن كارهایی كه بر محرم حرام است معذور باشد مثل این‌كه مضطرّ به تظلیل (زیر سایه رفتن) باشد، اجیر گرفتن یا نایب گرفتنِ چنین شخص عیبی ندارد. (مناسك، ص 41، مسأله 110).

آیة اللَّه تبریزی: نیابت كسی كه از ابتدا می‌داند از اتیان به حج اختیاری عاجز است، در حج واجب اشكال دارد.

آیة اللَّه خویی: اجاره كردن معذور برای حج جایز نیست بلكه اگر خودش تبرعاً حج نیابی به‌جا آورد اجزاء آن از منوبٌ‌عنه مشكل است ولی ایشان نیابت معذور به عذر طاری را مجزی می‌دانند.

آیة اللَّه سیستانی: بنابر احتیاط واجب نمی‌شود كسی را كه از پیش، عجز او از عمل اختیاری معلوم است اجیر كرد، بلكه اكتفا به تبرّع او در نیابت نیز محلّ اشكال است و در مورد عذرهایی كه بعداً عارض می‌شود حكم نایب همان حكم منوبٌ‌عنه است كه در بعضی موارد حج صحیح است و گاهی باطل است و استیجار و نیابت كسی كه در انجام بعضی واجبات حج كه ترك عمدی آنها هم موجب بطلان نیست، مانند طواف نساء و بیتوته و رمی روز یازده و دوازده اشكال ندارد.

آیة اللَّه صافی: نیابت كسی كه از اتیان بعض اعمال عمره و حج معذور است اگر ترك عمدی‌آن عمل، از غیر معذور موجب بطلان حج یا عمره نباشد به این‌كه ترك آن عمل یا فقط حرمت تكلیفی دارد و یا علاوه بر آن موجب كفّاره هم هست ولی ترك آن موجب بطلان عمل عمره یا حج نیست، اشكال ندارد و حتی اگر می‌داند كه اجیر بعضی از اعمالی كه ترك آن موجب بطلان حج و عمره نیست عمداً بدون عذر ترك می‌كند استیجار او مانعی ندارد و مبری‌ء ذمّه منوبٌ‌عنه می‌باشد، بلی نسبت به استحقاق اجرت اگر موقع عقد اجاره، مستأجر اطّلاع از معذور بودن اجیر در امور مذكوره نداشته باشد، اجیر استحقاق اجرت ندارد ولو این‌كه عمل او مبری‌ء ذمّه منوبٌ‌عنه است.

آیة اللَّه فاضل: نیابت معذور، برای حج واجب حتی اگر تبرعاً و بدون وكالت باشد، صحیح نیست ولی برای حج استیجاری و عمره مستحبی مانعی ندارد هر چند بهتر حج را برای خودش انجام دهد و ثواب آن را اهدا كند.

آیة اللَّه گلپایگانی: بنابر احتیاط نیابت معذور صحیح نیست. (مناسك عربی، ص 50، مسأله 9).

آیة اللَّه مكارم: ولی عذرهایی كه در خود حج پیش می‌آید مانعی ندارد.

آیة اللَّه نوری: در نایب معذور به عذر طاری اشكال ندارد.

(2). آیة اللَّه خامنه‌ای: در عذرهایی كه بعد از عقد اجاره حادث شود، نظر معظم‌له ذیل سؤال 124 آورده شده است.

آیة اللَّه مكارم: ولی عذرهایی كه در خود حج تصادفاً به وجود می‌آید؛ مانند وقوف اضطراری، مانع نیست.

آیة اللَّه نوری: ولی عذری كه تصادفاً پیش می‌آید و طاری است، مانع صحت نیست.