مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 77

برای او نایب بگیرند؛ و اگر عاقل شد، حكم اشخاص محرم دیگر را دارد.

عدم جواز عدول از نیت حج بعد از احرام‌

142- كسی كه برای عمره تمتع ولو مستحبی، محرم شده، نمی‌تواند در اصل عمره یا حج، برای دیگری نایب شود، ولی می‌تواند برای افرادی كه وظیفه آنها استنابه در بعضی از اعمال- مثل طواف و سعی- است، نایب شود.

عدم جواز تعدّد منوبٌ‌عنه در حج واجب‌

143- در حج واجب، در یك‌سال، نیابت یك نفر از چند نفر، جایز نیست ولی در غیر واجب، مانع ندارد.

لزوم انجام عمره و حج نیابی توسط یك نفر

144- نایب باید عمره و حج را خودش انجام دهد، حتی اگر ناچار شده باشد بعد از انجام عمره تمتّع به كشورش بازگردد، نمی‌تواند اعمال حج را به دیگری واگذار نماید.

رفع عذر منوبٌ‌عنه بعد از عمل نایب‌

145- بعد از انجام حج نیابی، حج از منوبٌ‌عنه، ساقط می‌شود و لازم نیست خودش حج كند اگرچه عذرش برطرف شود؛ و اما اگر قبل از اتمام حج- چه قبل از احرام یا بعد از آن- عذرش

______________________________
(1). آیة اللَّه بهجت: به ذیل مسأله 23 و 146 و 988 مورد هشتم كه كفایت ادراك اختیاری عرفه به تنهایی است (اگر بعد از زوال دیوانه شده باشد) مراجعه شود.

آیات عظام تبریزی، خویی و فاضل: مجنون تكلیف ندارد و نمی‌توانند برایش نایب بگیرند و بنابر اظهر، احرام او باطل می‌شود.

آیة اللَّه سیستانی: اگر پس از درك مسمای وقوف، در عرفات دیوانه شده باشد و سپس به قدری به عقل بیاید كه اختیاری مشعر را درك كند، یا اضطراری مشعر با اختیاری یا اضطراری عرفه، پس حج او صحیح است، و اگر به عقل نیاید، باید برای تكمیل اعمال شوهر برای او نایب بگیرد.

آیة اللَّه مكارم: این در صورتی است كه سال اوّل استطاعت او باشد.

(2). آیات عظام بهجت، تبریزی، خویی، سیستانی، فاضل: مگر این‌كه به نحو شركت بر آن‌ها واجب شده‌باشد؛ مثل این‌كه دو نفر یا بیشتر نذر كنند كه با شركت یكدیگر كسی را اجیر نمایند كه در این‌صورت می‌توانند یك نفر را برای حج اجیر نمایند. (مناسك، ص 45، مسأله 123).
(3). آیات عظام بهجت، تبریزی، خویی، سیستانی: بنابر احتیاط واجب، در صورت حصول تمكّن، بایدخودش حج را به‌جا آورد.

آیة اللَّه صافی: در صورتی‌كه حج بر او مستقر بوده، با تمكّن باید خودش حج به‌جاآورد و هم‌چنین اگر مستقر نبوده ولی استطاعتش باقی باشد، باید حج به‌جاآورد. (آداب و احكام حج، حاشیه مسأله 90).

آیة اللَّه گلپایگانی: مگر این‌كه در وقت نایب گرفتن، امید خوب شدن و رفع عذر داشته باشد كه در این صورت بنابر احتیاط، اگر رفع عذر شد و استطاعت داشت باید خودش هم حج را انجام دهد.