مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 80

2- نیت نیابت‌

اشاره

148- نایب باید در انجام اعمال، قصد نیابت نماید و منوبٌ‌عنه را در نیت تعیین كند ولو اجمالًا؛ و ذكر اسم او شرط نیست، گرچه مستحب است.

جهل نایب به نوع حج نیابی و نیّت اجمالی‌

149- نایبی كه برای حج تمتّع اجیر شده است، ولی نمی‌داند برای حَجّةالاسلام نایب شده یا حج نذری یا حج مستحب، اگر نیت كند « … حج تمتع برای منوب عنهِ خودم» یا «حجّی كه برای آن اجیر شده‌ام» آیا كافی است یا نه؟

غفلت از نیت نیابت و احرام برای خود

150- اگر نایب در میقات، از نیابتْ غافل و برای خود محرم شود، نمی‌تواند دوباره به نیت نیابت محرم شود، و باید عمره و حج را به همان نیت اول اتمام كند؛ و احرام دوم صحیح نیست مگر

______________________________
(1). آیة اللَّه بهجت: معتبر است در نیابت قصد آن و تعیین منوبٌ‌عنه با تعدد، و در صورت اتّحاد كافی است‌قصد نیابت واجبه مثلًا (كتاب حج، ص 39).
(2). آیات عظام بهجت، تبریزی، خامنه‌ای و سیستانی: كافی است.

آیت اللَّه گلپایگانی: اگر نیت كند حجی را كه برای آن اجیر شده یا آنچه شرعاً بر حسب اجاره بر ذمه‌اش است مجزی است.

آیت اللَّه فاضل و آیت اللَّه مكارم: نیت می‌كند حجی را كه برای آن اجیر شده‌ام بجا می‌آورد

(3). آیات عظام فاضل، نوری: اگر شخص غافل، ارتكازاً قصد منوبٌ عنه را داشته، وداعی وانگیزه او منوبٌ عنه بوده، هر چند قصد خودش را اخطار كرده، قصد ارتكازی بر اخطار فعلی مقدم است و برای منوبٌ عنه واقع می‌شود، وحج نیابی صحیح است.

آیة اللَّه بهجت: در صورتی كه قصد انجام وظیفه داشته، مخلّ به نیابت نیست و عمل مجزی است (مناسك، ص 22).

آیة اللَّه تبریزی: اگر ارتكازاً قصد منوبٌ‌عنه را داشته‌اند؛ به‌طوری كه اگر كسی می‌پرسید جواب می‌دادند برای منوبٌ‌عنه حج بجا می‌آوریم كفایت می‌كند و حج نیابت آنها صحیح است.

آیة اللَّه خویی: فتوای ایشان در دست نیست.

آیة اللَّه سیستانی: اگر محرك آنان در احرام، حج نیابی باشد كافی است ولی اگر به كلی غافل باشند كه اگر از آنها پرسیده شود، جواب می‌دهند كه برای خود احرام می‌بندیم باید حج را به نیت خود تمام كنند ولی اگر پس از انجام عمره از مكه خارج شوند و در ماه بعد به مكه برگردند؛ مثلًا آخر ذی‌قعده خارج و اوّل ذی‌حجه وارد شوند عمره آن‌ها باطل می‌شود و می‌توانند از یكی از مواقیت به نیّت منوبٌ‌عنه احرام ببندند، گرچه باطل كردن عمره تمتّع عمداً گناه است.

آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: با فرض آن‌كه مستطیع نبوده و از قبل اجیر برای انجام حج شده است نیّت احرام برای خود او منعقد نشده است و در صورتی كه مجدّداً به نیّت منوبٌ‌عنه محرم شده است حج نیابی او صحیح است.

آیةاللَّه مكارم: همین اندازه كه نیت نیابت در عمق ذهن او باشد كافی است.