منتخب مناسک حج مطابق با فتوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی با حواشی مراجع معظم تقلید صفحه 145

1- آیت الله بهجت: علی الأحوط.

2- آیت الله مکارم: بنابر احتیاط واجب.

3- آیت الله خویی: بین حج واجب و مستحب تفصیل نیست.( مناسک عربی، مسأله 488).

4- آیت الله تبریزی، آیت الله خویی: محصور در عمره تمتّع زن هم پس از تحلل بر او حلال می شود و محصور در حج بنابر احتیاط تا وقتی طواف حج و سعی و طواف نساء را در حج و یا عمره مفرده بجا نیاورد زن بر او حلال نمی شود.( مناسک، م 453). آیت الله سیستانی: هر گاه طواف و سعی را در حجی یا عمره ای بجا آورد، زن بر او حلال خواهد شد.( مناسک، مسأله 446). آیت الله صافی، آیت الله گلپایگانی: اگر از انجام مناسک روز عید و یا بعد از روز عید محصور شود باید برای رمی و قربانی نایب بگیرد و خودش حلق نماید و در صورت امکان اعمال مکه را انجام دهد، وگرنه برای اعمال مکه نیز نایب بگیرد، و اگر در مسجد است نماز طواف را خودش بخواند وگرنه بنابر احتیاط باید خودش نماز بگزارد و نایب هم بگیرد و در صورت امکان در منی بیتوته کند و در این صورت حجش صحیح است و در غیر این صورت برای این که بیتوته نکرده، بنابر احتیاط کفّاره بدهد. و در این که استنابه جهت طواف نساء برای حلیّت زن کافی باشد، اشکال است؛ اگرچه در صورتی که رفتن به مکه برای او حرجی باشد اقوی جواز استنابه است.

نساء را انجام دهد؛ ولی اگر بازگشت ممکن نباشد، کفایت عمل نایب برای تحلیل زن بر او، بعید نیست. (1) اگر محصور، حج استحبابی بجا می آورد، کفایت طواف نایب از او، بعید نیست (2) هرچند احتیاط آن است که در صورت امکان، خودش برود. (3) [234] م- اگر حصر، بعد از عمره تمتع و خروج از احرام نیز حاصل شود،(4) انجام آن عمره، کفایت از حج نمی کند، و چنانچه سال اول استطاعت باشد، حج واجب نشده است.

مسائل متفرقه

[235] م- در وقتی که در «مسجدالحرام» یا «مسجدالنبی» نماز جماعت منعقد شد، مؤمنین نباید از آنجا خارج شوند(5) و باید از