منتخب مناسک حج (سال 1384) صفحه 9

شرایط وجوب حجّةالاسلام

اشاره

با چند شرط حج واجب می‌شود و بدون وجود تمامی آنها حجّ واجب نیست.

1- بلوغ، 2- عقل. پس‌برکودک‌و دیوانه «(1)» حجّ‌واجب نیست.

(ص 20)

3- استطاعت از جهت مال وصحت بدن و توانایی و باز بودن راه و وسعت وقت و کفایت آن. «(2)»

استطاعت مالی

4- استطاعت از جهت مال یعنی داشتن زاد و راحله که توشه راه و مَرکب سواری است، «(3)» و چنانچه عین آنها را ندارد کافی است چیزی مثل پول یا متاع دیگر داشته باشد که ممکن است آن راصرف در تهیه آنها نماید «(4)» و شرط است که مخارج برگشتن «(5)» را نیز داشته باشد. و امور دیگری

1- - آیةاللَّه بهجت: که قاصر باشد زمان افاقه او از اداء واجب فعلی بر او.
2- - آیة اللَّه زنجانی: و امنیت داشتن در سفر و این که تشرف به حج مستلزم هتک حیثیت او نبوده و همچنین زندگیش را مختل ننماید.
3- - آیة اللَّه سیستانی: اگر به آن نیاز داشته باشد.
4- - آیة اللَّه بهجت: و نیز اظهر وجوب حج و تحقق استطاعت است بر کسی که فعلًا زاد و راحله را نداردولی می‌تواند بمناسبت موقعیّت شغلی خود بدون استیجار که بعداً ذکر می‌شود در بین راه کسب کند، و با کسب لایق به شأن، حوائج مناسب هر وقت را تحصیل نماید بدون خطر و با اطمینان به حصول، مثل خدمت کردن در کاروان به اعمالی که در غیر سفر، شغل او همانهاست.
5- - آیات عظام گلپایگانی، خویی، تبریزی، بهجت، فاضل، سیستانی، صافی: داشتن هزینه بازگشت هنگامی معتبر است که مکلف قصد بازگشت به وطن خود را داشته باشد. اما اگر نخواسته باشد برگردد، یا خواسته باشد در جای دیگری غیر از وطن خود ساکن شود، باید هزینه رفتن به آن جا را داشته باشد، و دارا بودن هزینه بازگشت به وطن لازم نیست.

آیة اللَّه سیستانی: مگر اینکه بیشتر از هزینه بازگشت به وطن باشد که در این صورت اگر ناگزیر از سکونت در آنجا نباشد، هزینه بازگشت به وطن در وجوب حج کافی است.

آیة اللَّه بهجت: بنحویکه بواسطه حج ناچار به تبدیل محل اقامت و مسکن نشود.

آیة اللَّه خویی، آیة اللَّه تبریزی: داشتن هزینه بازگشت هنگامی معتبر است که مکلّف قصد بازگشت به وطن خود یا جایی که دورتر از وطن نباشد را داشته باشد ولی اگر قصد رفتن بجایی دورتر از وطن خود را داشته باشد داشتن هزینه برگشت به وطن کافیست البته مقصود جایی است که از نرفتن به آنجا بحرج نمی‌افتد.

آیة اللَّه خامنه‌ای: اگر تصمیم به بازگشت داشته باشد.

آیة اللَّه خویی رحمه الله: داشتن مازاد بر مصارف و رفتن و برگشتن در تحقّق استطاعت شرط نیست بلی اگر به علّتی اداء حج بر مکلّف مستلزم وقوع در حج باشد حج بر او واجب نیست.

آیة اللَّه زنجانی: داشتن هزینه بازگشت در صورتی معتبر است که مکلف نیازی به برگشتن داشته باشد و اگر انجام حج باعث شود که حاجی ملزم به سکونت در جای دیگری غیر از وطن خود شود باید هزینه رفتن به آنجا را داشته باشد.