نگاهی عرفانی- اخلاقی به مناسک حج صفحه 36

به طور کلی، می توان گفت «تربیت؛ یعنی رشد استعداد و قوه و مواهب الهی انسان، تهذیب وجدان، ایجاد عادت خوب و به ثمر رساندن عواطف لطیف و سرانجام به معنی نایل ساختن انسان به کمالات، در جنبه های مادی و معنوی است».(1)

الف) راه های تربیت نفس

انسان، پیچیده ترین آفریده خدا است که شایستگی مقام جانشینی او را دارد و این شایستگی جز در سایه تربیت میسر نیست و محور اصلی در این تربیت، تربیت نفس است. فطرت خداجو، از جمله عطیه های پروردگار به انسان است که در وجود وی نهاده شده است، ولی بر اثر هجوم اهریمن و چیرگی نفس اماره، آدمی به بی راهه می رود و انسان آلوده می شود. با مراقبت از نفس می توان با اهریمن جنگید. مراقبت نفس از راه های گوناگونی صورت می گیرد که آنها را برمی شماریم:

1. تقویت روح دینی و باورهای مذهبی؛

2. شناخت باورهای درونی و دور نگه داشتن نفس از رذایل اخلاقی؛

3. فراگیری دانش و کسب آگاهی.

کسی که دنبال علم و آگاهی دینی می رود، پی آمدهای گناه را می شناسد و راحت و زودتر از گناه دوری می کند. مهم ترین راه رسیدن به خدا، تزکیه