نگاهی عرفانی- اخلاقی به مناسک حج صفحه 84

تفکر و پویایی درباره حال و گذشته نهفته است؛ اینکه چه اندوخته ایم و چه باید بیندوزیم و کالای گران بهای عمر را چگونه مصرف کرده ایم. تا کنون چه محصولی را از کشتزار دنیا، برای آخرت برداشت کرده ایم و اکنون در کجا هستیم و چه اندوخته ایم و برای آینده چه تصمیمی گرفته ایم و چه برنامه ای برای خودسازی داریم و عمر تلف شده خود را چگونه می خواهیم جبران کنیم؟ «چنین وقوفی سرشار از پویایی در تفکر و اندیشه است که اگر درست انجام گیرد، به تحرکی بس شگرف در زندگانی تبدیل می شود و به خودسازی و شخصیت انسانی می انجامد».(1)

بیتوته، مرور کارنامه زندگی و خوبی ها و بدی هاست. «فرصتی است تا دفتر دل را بگشایی و کتاب عمل را بازخوانی کنی.»(2) همچنین فرصت بسیار مناسبی برای اندیشیدن درباره معاد و کوله باری است که باید با خود ببریم. پس از آن، صحرای عرفات و مشعر است. همه با لباسی متحدالشکل، همانند لباس قیامت حاضر شده اند و هرکس با هر زبانی با معبود خود راز و نیاز و عقده گشایی می کند و هر کس به زبانی، او را می ستاید. گذشته خود را به یاد  می آورد و بر عمر از دست رفته، حسرت می خورد و با توبه از گناهان خود، آمرزش طلب می کند تا دیگر باگناه و آلودگی، قلب خود را تیره و تار نکند.

12. زیارت بیت و استلام حجر

پس از گفت وگوی عاشقانه با معبود و خلوت کردن با حضرت دوست،