ادوار فقه (شهابی) صفحه 347

وَ آتُوا الزَّکٰاهَ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلّٰا

قَلِیلًا مِنْکُمْ وَ أَنْتُمْ مُعْرِضُونَ این مطلب دانسته می شود که زکاه، بمعنی عامّ، در شریعت موسی نیز اصلی می داشته است.

شیخ الطائفه در تفسیر این آیه پس از این که گفته است: «و قوله أَقِیمُوا الصَّلٰاهَ ادّوها بحدودها الواجبه علیکم وَ آتُوا الزَّکٰاهَ معناه و اعطوها أهلها کما أوجبها علیکم» از ابن عباس نقل کرده که وی این مضمون را گفته است: «زکاتی را که خدا بر بنی اسرائیل واجب ساخته بدین گونه بوده که در اموال ایشان فریضه قرار داده که قربانی کنند و آن را در محلی بگذارند پس هر گاه آتشی فرود می آمده و در آن قربانی تأثیر می کرده و آن را می برده است دلیل قبول شدن قربانی بوده و اگر چنین نمی شده بر عدم قبول آن دلالت داشته است» و همو در تفسیر «ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ..» چنین افاده کرده است: «خبری است که خدای تعالی از بنی اسرائیل داده که ایشان عهد را نکث و میثاق را نقض کرده اند چه از ایشان پیمان و عهد گرفته شده بود که غیر خدا را عبادت نکنند و به مادر و پدر نیکی کنند و بندگان خدا را به اوامر او آگاه سازند و نماز را بحدود آن به پای دارند و زکاه اموال خود را به پردازند پس ایشان با امر الهی مخالفت کرده و از آن تولّی و اعراض کردند..»

حتی اعراب جاهلی نیز به گفتۀ برخی عملی انجام می داده اند که در قرآن مجید از آن به زکات تعبیر شده است. شیخ الطائفه در ذیل آیۀ 5 و 6 از سورۀ فصّلت (سوره 41).. وَ وَیْلٌ لِلْمُشْرِکِینَ الَّذِینَ لٰا یُؤْتُونَ الزَّکٰاهَ وَ هُمْ بِالْآخِرَهِ هُمْ

کٰافِرُونَ اقوالی در این که مراد از زکاه چه می باشد از اشخاصی مانند حسن بصری و زجّاج و غیر ایشان آورده از جمله از قول فرّاء چنین نقل کرده که گفته است: «الزّکاه فی هذا الموضع انّ قربشا کانت تطعم الحاجّ و تسقیهم فحرّموا ذلک علی من آمن بمحمّد صلّی اللّٰه علیه و آله».