ادوار فقه (شهابی) صفحه 237

- 4- عبد الملک 65- 86

ماه رمضان از سال شصتم هجری عبد الملک پسر مروان جای پدر را گرفته و امارت و سلطنت را مدّعی و متصدی می بوده لیکن بتعبیر جلال الدین سیوطی در تاریخ الخلفاء، و برخی دیگر از علماء تسنّن، خلافت او به صحت نپیوسته مگر از سال هفتاد و سه (73) که ابن زبیر را کشته است. عین عبارت سیوطی چنین است:

«.. لم تصحّ خلافته و بقی متغلّبا علی مصر و الشّام ثمّ غلب علی العراق و ما والاها إلی ان قتل ابن الزّبیر، سنه ثلاث و سبعین، فصحّت خلافته من یومئذ! و استوثق له الامر» در سال هفتاد و سه (73) حجّاج بن یوسف به فرمان عبد الملک برای این که کار عبد اللّٰه زبیر را یکسره کند به مکّه رفته و کعبه را خراب کرده و در سال هفتاد و چهار (74) به مدینه رفته و با اهل مدینه به سختی و خشونت رفتار نموده و باقی ماندگان از صحابه را که در مدینه می بوده اند نخست مورد استخفاف و اهانت قرار داده و ایشان را خوار و ذلیل داشته و بدین منظور بزرگانی مانند جابر بن عبد اللّٰه انصاری و سهل بن سعد ساعدی و انس بن مالک را بر گردنها و دستهایشان مهر نهاده! (شاید، باصطلاح، داغ گذاشته که بندگی و بردگی را نشان باشد!) سیوطی (تاریخ الخلفاء- صفحه 317) این مضمون را نوشته است:

«روزی، یکی از دوستان عبد الملک به شانۀ او دست زد و گفت: «اتّق اللّٰه فی أمّه محمّد اذا ملکتهم» عبد الملک گفت: از این شوخی درگذر، من کجا و مقامی

باین بزرگی کجا!؟ باز آن مرد گفت: «اتّق اللّٰه فی أمرهم».