- جلد سوم 1
- 1- سر آغاز این جلد 1
- 2- استدراک زنان صحابیه 4
- اشاره 4
- [عصمت فاطمه] 7
- 1- فاطمۀ زهرا (س) 7
- فدک 12
- - 2- عائشه 28
- - 3- حفصه 30
- - 4- امّ بجید 32
- - 5- سلمی 34
- 3- تعلیقات استدراکی (بر جلد اول) 36
- اشاره 36
- «تبصره 57
- 4- باز گویی فهرست مطالب 59
- 5- مدخل جلد سیم 64
- اشاره 64
- 1- حدیث ثقلین 70
- - 2- حدیث سفینه و حدیث حطّه 74
- 6- اختلاف اساسی در طرز تفقه و اجتهاد 79
- 7- اوضاع عمومی در عهد دوم 84
- اشاره 84
- عهد دوم 85
- 8- دورۀ اموی از لحاظ فقهی 90
- اشاره 90
- اشاره 97
- معاویه و نسب و حسب او 97
- [معاویه] 97
- ابو سفیان پدر معاویه 98
- هند مادر معاویه 102
- آکله الاکباد 104
- طلقاء 106
- معاویه و صفات شخصی او 110
- اشاره 110
- سلطنت معاویه 41- 60 116
- ولایت عهد یزید و تزویر معاویه 154
- امر معاویه به لعن علی (ع) 172
- زنان با ایمان و معاویه 177
- معاویه و بیت المال 191
- عقائد در بارۀ معاویه 194
- عمّال معاویه 196
- واقعۀ حجر بن عدی 206
- اولیّات معاویه و آخر کار او 213
- اشاره 219
- اخلاف معاویه 219
- - 1- یزید بن معاویه 60- 64 221
- - 2- معاویه بن یزید 231
- - 3- مروان بن حکم 64- 65 232
- - 4- عبد الملک 65- 86 237
- 5- ولید 86- 96 243
- اشاره 243
- مسجد دمشق 245
- - 6- سلیمان 96- 99 251
- - 7- عمر بن عبد العزیز 99- 101 259
- - 8- یزید بن عبد الملک 101- 105 263
- - 9- هشام بن عبد الملک 105- 125 268
- - 10- ولید بن یزید 125- 126 275
- - 11- یزید بن ولید بن عبد الملک 126- 126 278
- - 12- ابراهیم بن ولید بن عبد الملک 127- 126 279
- - 13- مروان حمار 127- 132 280
- پایان سخن از خاندان اموی 282
- 9- تخلیص اوضاع عمومی 290
- اشاره 301
- 10- چگونگی فقه و فتوی و طبقات فقیهان (بطور کلی) 301
- اشاره 302
- فصل اول چگونگی فقه و فتوی و طبقات فقیهان بطور کلی و عام. 302
- تابعان 303
- تنبیه 307
- اشاره 311
- 11- فقاهت و فقیهان مشهور در دورۀ نخست از عهد دوم 311
- [توجیه از میان رفتن مرکز بودن مدینه برای فقاهت و تفرقه آن در سائر بلاد اسلامی] 312
- 1- فقیهان تابعی مدینه و طبقات ایشان 318
- اشاره 318
- طبقۀ نخست از فقیهان تابعی مدینه 321
- اشاره 321
- - 1- عروه 322
- - 2- سعید بن مسیّب 326
- - 3- ابو بکر بن عبد الرحمن 337
- - 4- سلیمان ابن یسار 339
- - 5- عبید اللّٰه بن عتبه 341
- - 6- خارجه بن زید 343
- - 7- قاسم بن محمد بن ابی بکر 345
- اشاره 350
- طبقۀ دوم از فقیهان تابعی مدینه 350
- - 1- محمد حنفیّه 352
- - 2- ابو سلمه 358
- - 3- حسن بن محمّد حنفیّه 358
- - 4- سالم 361
- - 5- محمد بن مسلم 363
- - 6- عبد اللّٰه بن ذکوان 374
- - 7- ربیعه الرأی 377
- - 8- ابو عبد اللّٰه بن یزید 384
- اشاره 385
- طبقۀ سیم از فقیهان مدینه 385
- - 1- ابن ابی ذؤیب 387
- - 2- ماجشون 394
- - 3- ابن ابی سبره 398
- - 4- کثیر 398
- اشاره 400
- 2 فقیهان تابعی مکه و طبقات ایشان 400
- اشاره 402
- طبقۀ نخست از فقیهان تابعی مکه 402
- - 1- مجاهد 403
- - 2- عکرمه 406
- - 3- عطاء 408
- - 4- ابن ابی ملیکه 413
- - 5- عمرو بن دینار 414
- طبقۀ دوم از فقیهان تابعی مکه 417
- اشاره 417
- ابن جریج 419
- طبقۀ سیم از فقیهان تابعی مکه 424
- طبقۀ چهارم از فقیهان تابعی مکه 426
- 3 فقیهان تابعی یمن و طبقات ایشان 428
- اشاره 428
- طبقۀ نخست از فقیهان تابعی یمن 430
- اشاره 430
- - 1- طاوس 431
- - 2- وهب بن منبّه 435
- - 3- عطاء 439
- - 5- حنش 441
- - 4- شراحیل 441
- طبقۀ دوم از فقهاء تابعی یمن 446
- اشاره 446
- - 1- معمر 448
- - 2- عبد الرزّاق 449
- 4 فقیهان تابعی شام و جزیره و طبقات ایشان 455
- (طبقۀ اوّل) 455
- اشاره 455
- - 1- خولانی 457
- - 2- ابن حوشب 460
- اشاره 462
- طبقۀ دوم از فقیهان تابعی شام و جزیره 462
- - 1- مکحول 464
- - 2- اشدق 465
- اشاره 467
- طبقۀ سیّم از فقیهان تابعی شام و جزیره 467
- - 1- میمون بن مهران 468
- - 2- غسّانی 470
- - 3- زبیدی 472
- - 4- اوزاعی 472
- - 5- تنوخی 477
- شاگردان اوزاعی 480
- اشاره 480
- - 1- ابن مبارک 481
- - 2- ولید بن مسلم 487
- - 3- محمد بن یوسف 488
- 5 فقیهان تابعی مصر و طبقات ایشان 490
- اشاره 490
- نخستین طبقۀ از فقهاء تابعی مصر 491
- - 1- صنابحی 491
- - 2- جیشانی 492
- طبقۀ دوم از فقیهان تابعی مصر 493
- طبقۀ سیم از فقیهان تابعی مصر 495
- اشاره 500
- 6 فقیهان تابعی کوفه و طبقات ایشان 500
- - 1- علقمه 501
- طبقۀ نخست از فقیهان تابعی کوفه 501
- - 2- مسروق 503
- - 3- عبیده 506
- - 4- اسود نخعی 509
- - 5- شریح 511
- - 6- حارث بن اعور 518
- طبقۀ دوم از فقیهان تابعی کوفه 522
- اشاره 522
- 1- سعید بن جبیر 523
- - 2- ابراهیم نخعی 533
- - 3- شعبی 537
- طبقۀ سیم از فقیهان تابعی کوفه 545
- اشاره 545
- - 1- ابن عیینه 546
- - 2- ابن ابی ثابت 548
- - 3- حمّاد 550
- - 4- ابن شبرمه 552
- - 5- ابن ابی لیلی 554
- اشاره 559
- طبقۀ چهارم از فقیهان تابعی کوفه 559
- - 1- حسن بن صالح 560
- - 2- سفیان ثوری 565
- - 3- شریک بن عبد اللّٰه 580
- 7 فقیهان تابعی بصره و طبقات ایشان 590
- اشاره 590
- طبقۀ نخست از فقیهان تابعی بصره 591
- - 1- جابر بن زید 591
- - 2- رفیع بن مهران 594
- - 3- عبد اللّٰه بن زید 596
- - 4- ابن سیرین 598
- - 5- حسن بصری 603
- - 6- مسلم بن یسار 611
- - 7- حمید بن عبد الرحمن 613
- اشاره 614
- طبقۀ دوّم از فقیهان تابعی بصره 614
- - 1- قتاده 615
- - 2- سختیانی 618
- خاتمه 623
- 8 چند کس از فقیهان خراسان (قدماء) 628
- اشاره 628
- - 1- عطاء بن ابو مسلم 629
- - 2- ضحاک بن مزاحم 630
- - 3- اسحاق [ابن راهویه] 630
- اشاره 633
- 12 تفقّه در خصوص مذاهب چهار گانه 633
- نظری تاریخی در بارۀ حدوث مذاهب فقهی و چگونگی نشر آنها «1» 640
- 1- مذهب حنفی 643
- 2- مذهب مالکی 651
- 3- مذهب شافعی 659
- 4- مذهب حنبلی 669
- خاتمه 674
- اشاره 679
- 13 ترجمۀ مختصری از ائمۀ چهار مذهب 679
- - 1- ابو حنیفه 80- 150 681
- - 2- مالک 95- 179 712
- - 3- شافعی 150- 204 723
- - 4- احمد بن حنبل 164- 241 742
- - 14- داود 202- 290 758
- اشاره 758
- شافعی 763
- - 15- طبری 224- 310 764
- 16 عنوان طبقات و کتبی باین عنوان 772
- اشاره 772
- اشاره 776
- [طبقه اول] 778
- - 1- ابو یوسف 778
- - 2- زفر 786
- - 4- حفص 792
- طبقه دوم از اصحاب و شاگردان ابو حنیفه 797
- طبقه سیم از اصحاب و شاگردان ابو حنیفه 802
- طبقه چهارم از اصحاب و شاگردان ابو حنیفه 804
- طبقه پنجم از شاگردان و اصحاب ابو حنیفه 806
- طبقه ششم از اصحاب و شاگردان ابو حنیفه 809
- طبقه هفتم از اصحاب و شاگردان ابو حنیفه 812
- اشاره 815
- شاگردان و اصحاب مالک بن انس 815
- طبقه نخست از شاگردان و اصحاب مالک 816
- طبقه دوم از اصحاب و شاگردان مالک 821
- طبقه سیم از اصحاب مالک 823
- 3 شاگردان و اصحاب شافعی 828
- اشاره 828
- ابو اسحاق شیرازی شافعی 861
- شاگردان و اصحاب احمد حنبل 868
- شاگردان و اصحاب داود بن علیّ اصفهانی 872
- شاگردان و اصحاب طبری 876
249
5- ولید 86- 96
اشاره
در ماه شوال عبد الملک در گذشت، بزرگترین فرزندش به نام ولید، که ولایت عهد می داشت، به جای پدر به سلطنت نشست ولید تربیتی درست نمی داشته و به درستی سخن نمی رانده و، باصطلاح، «لحّان» «1» بوده است. چون عبد الملک او را سخت دوست می داشته در تعلیم و تربیت، که معمولا در بادیه انجام می یافته، کوتاهی کرده است. این عبارت از عبد الملک نقل شده است: «اضرّنا فی الولید حبّنا له، فلم نوجّهه إلی البادیه» «2».
در بارۀ غلطگویی ولید مواردی در کتب تاریخ آورده شده که نمونه را چند مورد یاد می گردد:
روزی در مدینه بر منبر رسول (ص) بر آمده تا خطبه بخواند خطاب به مردم مدینه را به غلط «یا اهل المدینه» (بضم لام) آورده است. باری دیگر بر منبر آیه را به غلط «یا لیتها کانت القاضیه» (بضم تاء لیت) قرائت کرده است.
وقتی دیگر غلام خود را گفته است: «ادع لی صالح» غلام بانگ برآورده است «یا صالحا» ولید بوی گفته است: «انقص ألفا» عمر بن عبد العزیز که در
______________________________
(1) ابن اثیر در کتاب «الکامل» (جزء چهارم- صفحه 138) چنین آورده است:
«و کان الولید لحانا لا یحسن النحو، دخل علیه اعرابی فمت الیه بصهر بینه و بین قرابته فقال له الولید: «من ختنک» بفتح النون و ظن الاعرابی انه یرید الختان فقال:
«بعض الاطباء» فقال له سلیمان: انما یرید امیر المؤمنین «من ختنک» و ضم النون. فقال الاعرابی: نعم فلان. و ذکر ختنه..»
(2) العقد الفرید (جزء پنجم صفحه 187).