ادوار فقه (شهابی) صفحه 343

- 6- خارجه بن زید

ابو زید خارجه بن زید بن ثابت انصاری.

خارجه، به گفتۀ ابن خلّکان، در سال نود و نه (99) و بنقل همو، و ظاهرا ابو اسحاق، در سال صد هجری به سن هفتاد سال در مدینه وفات یافته است.

ابو اسحاق از مصعب حکایت کرده که این مضمون را گفته است:

«خارجه بن زید و طلحه بن عبد اللّٰه بن عوف در زمان خود مرجع استفتاء بودند و مردم به گفتۀ ایشان منتهی می شدند و آنان را مرجع می دانستند و آن دو دانشمند مواریث مردم را، از نخل و خانه و اموال میان وارثان تقسیم می کردند و اسناد و وثائق مردم را می نوشتند..»

ابو نعیم او را بدین عبارت «الفقیه بن الفقیه خارجه بن زید.. کان من عبّاد المدینه ممّن تفقّه ثمّ انفرد و آثر العزله و لم ینشر عنه من کلامه کبیر شی ء.

عامّه حدیثه فی الأقضیه و الأحکام» از روایات مسند او، بنقل ابو نعیم، این روایات است از پدرش، زید، از پیغمبر (ص) که در مواعظ و احادیث خود می فرموده است:

«و الّذی نفسی

بیده ما عمل علی وجه الأرض احد قطّ، عملا اعظم عند اللّٰه بعد الشّرک من سفک دم حرام..»

از عبارت ابو نعیم در بارۀ خارجه (عامّه حدیثه فی الاقضیه و الاحکام) چنان استفاده می شود که او نیز (مانند ابو بکر مخزومی) در یک قسمت از ابواب و اجزاء فقه بیشتر کار کرده و حدیث آن را که مبنی اجتهاد و فتوی بوده بیشتر از دیگر ابواب