ادوار فقه (شهابی) صفحه 464

- 1- مکحول

ابو عبد اللّٰه مکحول بن عبد اللّٰه شامی کابلی «1».

مکحول در جوانی بدست مسلمین اسیر گشته (از اسیران کابل است) و به گفتۀ ابن ندیم و گفته منقول از واقدی زنی از قبیلۀ هذیل را بنده و مولی بوده و به منقول از ابن عائشه زنی از بنی قیس را بندگی می داشته و به قولی دیگر بندۀ سعید بن عاص و بقول چهارم مولی بنی لیث بوده است.

مکحول به قولی در سال یک صد و دوازده (112) و به قولی یک صد و سیزده (113) و به قولی یک صد و چهارده (114) و به گفته ابن ندیم و گفتۀ منقول از واقدی در سال یک صد و شانزده (116) و به گفتۀ ابو اسحاق و ابن خلّکان در سال یک صد و هجده (118) وفات یافته است. به گفتۀ ابو اسحاق شیرازی، ابو عبد اللّٰه مکحول معلم اشخاص بزرگی مانند اوزاعی و سعید بن عبد العزیز و عبد الرحمن و برادرش یزید، پسران یزید بن جابر بوده و اینان از او استفاده کرده و علم فرا گرفته اند.

مکحول از جمله فقیهانی است که «رای» و عمل به آن را درست می دانسته و آن را در مسائل فقهی بکار می برده است.

«اللباب»، پس از این که گفته است: شامی نسبت است به شام که از بلاد معروف است و گروهی بسیار از صحابه در آنجا بوده حتی گفته شده که ده هزار کس که پیغمبر (ص) را دیده اند در آنجا بوده اند، چنین آورده است:

«و مشهور باین نسبت است ابو عبد اللّٰه مکحول بن عبد اللّٰه شامی که سعید بن عاص او را از کابل اسیر کرده و به زنی از هذیل بخشیده و آن زن وی را آزاد ساخته است. مکحول در شام ساکن شده و به سال یک صد و دوازده (112) و به قولی 13 و به قولی دیگر 14 وفات یافته است.