- جلد سوم 1
- 1- سر آغاز این جلد 1
- اشاره 4
- 2- استدراک زنان صحابیه 4
- 1- فاطمۀ زهرا (س) 7
- [عصمت فاطمه] 7
- فدک 12
- - 2- عائشه 28
- - 3- حفصه 30
- - 4- امّ بجید 32
- - 5- سلمی 34
- اشاره 36
- 3- تعلیقات استدراکی (بر جلد اول) 36
- «تبصره 57
- 4- باز گویی فهرست مطالب 59
- اشاره 64
- 5- مدخل جلد سیم 64
- 1- حدیث ثقلین 70
- - 2- حدیث سفینه و حدیث حطّه 74
- 6- اختلاف اساسی در طرز تفقه و اجتهاد 79
- اشاره 84
- 7- اوضاع عمومی در عهد دوم 84
- عهد دوم 85
- اشاره 90
- 8- دورۀ اموی از لحاظ فقهی 90
- معاویه و نسب و حسب او 97
- اشاره 97
- [معاویه] 97
- ابو سفیان پدر معاویه 98
- هند مادر معاویه 102
- آکله الاکباد 104
- طلقاء 106
- معاویه و صفات شخصی او 110
- اشاره 110
- سلطنت معاویه 41- 60 116
- ولایت عهد یزید و تزویر معاویه 154
- امر معاویه به لعن علی (ع) 172
- زنان با ایمان و معاویه 177
- معاویه و بیت المال 191
- عقائد در بارۀ معاویه 194
- عمّال معاویه 196
- واقعۀ حجر بن عدی 206
- اولیّات معاویه و آخر کار او 213
- اخلاف معاویه 219
- اشاره 219
- - 1- یزید بن معاویه 60- 64 221
- - 2- معاویه بن یزید 231
- - 3- مروان بن حکم 64- 65 232
- - 4- عبد الملک 65- 86 237
- اشاره 243
- 5- ولید 86- 96 243
- مسجد دمشق 245
- - 6- سلیمان 96- 99 251
- - 7- عمر بن عبد العزیز 99- 101 259
- - 8- یزید بن عبد الملک 101- 105 263
- - 9- هشام بن عبد الملک 105- 125 268
- - 10- ولید بن یزید 125- 126 275
- - 11- یزید بن ولید بن عبد الملک 126- 126 278
- - 12- ابراهیم بن ولید بن عبد الملک 127- 126 279
- - 13- مروان حمار 127- 132 280
- پایان سخن از خاندان اموی 282
- 9- تخلیص اوضاع عمومی 290
- اشاره 301
- 10- چگونگی فقه و فتوی و طبقات فقیهان (بطور کلی) 301
- اشاره 302
- فصل اول چگونگی فقه و فتوی و طبقات فقیهان بطور کلی و عام. 302
- تابعان 303
- تنبیه 307
- اشاره 311
- 11- فقاهت و فقیهان مشهور در دورۀ نخست از عهد دوم 311
- [توجیه از میان رفتن مرکز بودن مدینه برای فقاهت و تفرقه آن در سائر بلاد اسلامی] 312
- اشاره 318
- 1- فقیهان تابعی مدینه و طبقات ایشان 318
- طبقۀ نخست از فقیهان تابعی مدینه 321
- اشاره 321
- - 1- عروه 322
- - 2- سعید بن مسیّب 326
- - 3- ابو بکر بن عبد الرحمن 337
- - 4- سلیمان ابن یسار 339
- - 5- عبید اللّٰه بن عتبه 341
- - 6- خارجه بن زید 343
- - 7- قاسم بن محمد بن ابی بکر 345
- طبقۀ دوم از فقیهان تابعی مدینه 350
- اشاره 350
- - 1- محمد حنفیّه 352
- - 2- ابو سلمه 358
- - 3- حسن بن محمّد حنفیّه 358
- - 4- سالم 361
- - 5- محمد بن مسلم 363
- - 6- عبد اللّٰه بن ذکوان 374
- - 7- ربیعه الرأی 377
- - 8- ابو عبد اللّٰه بن یزید 384
- طبقۀ سیم از فقیهان مدینه 385
- اشاره 385
- - 1- ابن ابی ذؤیب 387
- - 2- ماجشون 394
- - 4- کثیر 398
- - 3- ابن ابی سبره 398
- 2 فقیهان تابعی مکه و طبقات ایشان 400
- اشاره 400
- اشاره 402
- طبقۀ نخست از فقیهان تابعی مکه 402
- - 1- مجاهد 403
- - 2- عکرمه 406
- - 3- عطاء 408
- - 4- ابن ابی ملیکه 413
- - 5- عمرو بن دینار 414
- اشاره 417
- طبقۀ دوم از فقیهان تابعی مکه 417
- ابن جریج 419
- طبقۀ سیم از فقیهان تابعی مکه 424
- طبقۀ چهارم از فقیهان تابعی مکه 426
- اشاره 428
- 3 فقیهان تابعی یمن و طبقات ایشان 428
- طبقۀ نخست از فقیهان تابعی یمن 430
- اشاره 430
- - 1- طاوس 431
- - 2- وهب بن منبّه 435
- - 3- عطاء 439
- - 4- شراحیل 441
- - 5- حنش 441
- اشاره 446
- طبقۀ دوم از فقهاء تابعی یمن 446
- - 1- معمر 448
- - 2- عبد الرزّاق 449
- 4 فقیهان تابعی شام و جزیره و طبقات ایشان 455
- (طبقۀ اوّل) 455
- اشاره 455
- - 1- خولانی 457
- - 2- ابن حوشب 460
- طبقۀ دوم از فقیهان تابعی شام و جزیره 462
- اشاره 462
- - 1- مکحول 464
- - 2- اشدق 465
- طبقۀ سیّم از فقیهان تابعی شام و جزیره 467
- اشاره 467
- - 1- میمون بن مهران 468
- - 2- غسّانی 470
- - 3- زبیدی 472
- - 4- اوزاعی 472
- - 5- تنوخی 477
- اشاره 480
- شاگردان اوزاعی 480
- - 1- ابن مبارک 481
- - 2- ولید بن مسلم 487
- - 3- محمد بن یوسف 488
- اشاره 490
- 5 فقیهان تابعی مصر و طبقات ایشان 490
- - 1- صنابحی 491
- نخستین طبقۀ از فقهاء تابعی مصر 491
- - 2- جیشانی 492
- طبقۀ دوم از فقیهان تابعی مصر 493
- طبقۀ سیم از فقیهان تابعی مصر 495
- اشاره 500
- 6 فقیهان تابعی کوفه و طبقات ایشان 500
- - 1- علقمه 501
- طبقۀ نخست از فقیهان تابعی کوفه 501
- - 2- مسروق 503
- - 3- عبیده 506
- - 4- اسود نخعی 509
- - 5- شریح 511
- - 6- حارث بن اعور 518
- اشاره 522
- طبقۀ دوم از فقیهان تابعی کوفه 522
- 1- سعید بن جبیر 523
- - 2- ابراهیم نخعی 533
- - 3- شعبی 537
- طبقۀ سیم از فقیهان تابعی کوفه 545
- اشاره 545
- - 1- ابن عیینه 546
- - 2- ابن ابی ثابت 548
- - 3- حمّاد 550
- - 4- ابن شبرمه 552
- - 5- ابن ابی لیلی 554
- اشاره 559
- طبقۀ چهارم از فقیهان تابعی کوفه 559
- - 1- حسن بن صالح 560
- - 2- سفیان ثوری 565
- - 3- شریک بن عبد اللّٰه 580
- اشاره 590
- 7 فقیهان تابعی بصره و طبقات ایشان 590
- - 1- جابر بن زید 591
- طبقۀ نخست از فقیهان تابعی بصره 591
- - 2- رفیع بن مهران 594
- - 3- عبد اللّٰه بن زید 596
- - 4- ابن سیرین 598
- - 5- حسن بصری 603
- - 6- مسلم بن یسار 611
- - 7- حمید بن عبد الرحمن 613
- اشاره 614
- طبقۀ دوّم از فقیهان تابعی بصره 614
- - 1- قتاده 615
- - 2- سختیانی 618
- خاتمه 623
- اشاره 628
- 8 چند کس از فقیهان خراسان (قدماء) 628
- - 1- عطاء بن ابو مسلم 629
- - 3- اسحاق [ابن راهویه] 630
- - 2- ضحاک بن مزاحم 630
- اشاره 633
- 12 تفقّه در خصوص مذاهب چهار گانه 633
- نظری تاریخی در بارۀ حدوث مذاهب فقهی و چگونگی نشر آنها «1» 640
- 1- مذهب حنفی 643
- 2- مذهب مالکی 651
- 3- مذهب شافعی 659
- 4- مذهب حنبلی 669
- خاتمه 674
- 13 ترجمۀ مختصری از ائمۀ چهار مذهب 679
- اشاره 679
- - 1- ابو حنیفه 80- 150 681
- - 2- مالک 95- 179 712
- - 3- شافعی 150- 204 723
- - 4- احمد بن حنبل 164- 241 742
- - 14- داود 202- 290 758
- اشاره 758
- شافعی 763
- - 15- طبری 224- 310 764
- 16 عنوان طبقات و کتبی باین عنوان 772
- اشاره 772
- اشاره 776
- [طبقه اول] 778
- - 1- ابو یوسف 778
- - 2- زفر 786
- - 4- حفص 792
- طبقه دوم از اصحاب و شاگردان ابو حنیفه 797
- طبقه سیم از اصحاب و شاگردان ابو حنیفه 802
- طبقه چهارم از اصحاب و شاگردان ابو حنیفه 804
- طبقه پنجم از شاگردان و اصحاب ابو حنیفه 806
- طبقه ششم از اصحاب و شاگردان ابو حنیفه 809
- طبقه هفتم از اصحاب و شاگردان ابو حنیفه 812
- شاگردان و اصحاب مالک بن انس 815
- اشاره 815
- طبقه نخست از شاگردان و اصحاب مالک 816
- طبقه دوم از اصحاب و شاگردان مالک 821
- طبقه سیم از اصحاب مالک 823
- 3 شاگردان و اصحاب شافعی 828
- اشاره 828
- ابو اسحاق شیرازی شافعی 861
- شاگردان و اصحاب احمد حنبل 868
- شاگردان و اصحاب داود بن علیّ اصفهانی 872
- شاگردان و اصحاب طبری 876
از تابعان است: مانند علقمه و اسود و مسروق و عبیدۀ سلمانی و یزید بن معاویۀ نخعی و عبد الرحمن بن یزید و شریح بن حارث..
- 3- شعبی
ابو عمرو، عامر بن شراحیل بن عبد مشهور به شعبی «1».
شعبی، به گفتۀ ابو اسحاق،
و ابن خلّکان در سال ششم از خلافت عثمان و به قولی چهار سال به آخر خلافت عمر مانده «2» متولّد گردیده و به گفتۀ
______________________________
(1) ابن اثیر در «اللباب» ذیل «الشعبانی» چنین گفته است: «همانا شعبان قبیله ایست از حمیر.. جوهری گفته است «شعب کوهی است در یمن که ذو شعبین است و حسان بن عمرو حمیری و فرزندانش در آنجا بوده و به آن جا منسوب شده اند پس کسانی از ایشان که به کوفه رفته اند ایشان را «شعبیون» گفته اند، که عامر شعبی فقیه از این کسان است، و آنان که در شام ساکن شده اند «شعبانیون» خوانده شده اند و کسانی از ایشان که در یمن بوده اند به ایشان «آل ذی شعبین» گفته شده و کسانی که در مصر و مغرب بوده اند ایشان را «اشعوب» خوانده اند..» ابن خلکان نیز در وفیات الاعیان مطلب بالا را آورده است. از کتاب «لسان العرب» بنقل از «تاج العروس» نیز همین مفاد منقول است و از «نهایه الارب و سبائک الذهب» نقل شده که بنو شعبان بطنی از حمیر و شعبی، فقیه مشهور، به ایشان منسوب است».
(2) ظاهر ابن اثیر اختیار این قول است چه در ذیل «الشعبی» پس از این که در ضبط آن گفته «بفتح شین معجمه و سکون عین مهمله و در آخر آن باء موحده» چنین آورده است «.. و مشهور باین نسبت ابو عمرو عامر بن شراحیل شعبی از اهل کوفه است که از کبار تابعان و فقیهان ایشان است از یک صد و پنج کس از اصحاب پیغمبر صلّی اللّٰه علیه و سلّم روایت کرده (این عدد با آن چه از خود شعبی نقل شده-
پانصد- منافات ندارد چه در آنجا «ادراک» گفته شده و در اینجا «روایت» و محتمل است در هر دو یک مطلب منظور بوده و وجود و عدم «و» در نسخه ها که «خمس و مائه» یا «خمس مائه» آورده شده موجب اشتباه و اختلاف شده باشد) و مولد وی در سال بیست (20) و به قولی سی و یک) بوده است و به سال یک صد و نه (109) و به قولی پنج و به قولی دیگر یک صد و چهار (104) در گذشته است..»