بحث‌هایی از فقه تطبیقی صفحه 77

دارند، به این استحباب عمل می‌نمایند.

گاهی در موسم حج مشاهده می‌شود که تجمع نمازگزاران پشت مقام ابراهیم برای طواف کنندگان ایجاد مزاحمت می‌نماید و احیاناً با اعتراض آنان روبه‌رو می‌شود. باید توجه داشت که این موضوع نیز ریشه در فتوای فقهای آنان دارد که یا نماز طواف را واجب نمی‌دانند، یا اگر واجب هم بدانند خواندن آن را در پشت مقام واجب نمی‌دانند، ولی به این نکته نیز باید توجه نمود که اگرچه فقهای شیعه طبق حکم قرآن و روایات، خواندن نماز طواف در پشت مقام را واجب می‌دانند لیکن فرموده‌اند: «اگر کسی به واسطه زیادی جمعیت نتوانست پشت مقام بایستد به طوری که گفته شود نزد مقام نماز می‌خواند به واسطه دوری زیاد، در یکی از دو جانب به‌جا آورد، در جایی که گفته شود نزد مقام نماز می‌خواند». (1)

در این مورد که باید نماز طواف را پشت مقام ابراهیم خواند، علاوه بر روایاتی که نقل شد، ترجمه دو روایت را نیز در ذیل می‌آوریم:

1- امام رضا (ع) فرمود: «جایز نیست کسی نماز طواف را جز پشت مقام- همین جایی که امروز هست- بخواند». (2)
2- امام صادق فرمود: «بعد از هر طواف به دور کعبه (طواف عمره، طواف حج، طواف نساء) باید دو رکعت نماز نزد مقام ابراهیم بخواند». (3)

رمی جمره از دیدگاه فقهای شیعه و اهل سنت‌

اشاره

1- امام خمینی ره، مناسک حج، قم، پاسدار اسلام، ص 150.
2- جامع احادیث الشیعه، ج 11، ص 276.
3- بقره: 125.