شرح معالم الاصول صفحه 43

بالاسناد السالف عن الشیخ المفید محمد بن محمد بن النعمان عن احمد بن محمد بن سلیمان الزراری عن علی بن الحسین السعدابادی عن احمد بن ابی عبد اللّه البرقی عن محمد بن عبد الحمید العطار و عن عمّه عبد السلم بن سالم عن رجل عن ابی عبد اللّه علیه السلم قال حدیث فی حلال و حرام تاخذه من صادق خیر من الدنیا و ما فیها من ذهب او فضه و بالاسناد عن احمد بن ابی عبد اللّه عن محمد بن عبد الحمید عن یونس بن یعقوب عن ابیه قال قلت لا بیعبد اللّه علیه السلم ان لی ابنا قد احبّ ان یسألک عن حلال و حرام و لا یسألک عما لا یعنیه قال فقال لی و هل یسأل الناس عن شی ء افضل من الحلال و الحرام فصل الحق عندنا ان اللّه تعالی فعل الاشیاء المحکمه المتقنه لغرض و غایه و لا ریب ان نوع الانسان اشرف ما فی العالم السفلی من الاجسام فیلزم تعلق الغرض بخلقه و لا یمکن ان یکون ذلک الغرض حصول ضرر له اذ هذا انما یقع من الجاهل او المحتاج تعالی اللّه عن ذلک علوا کبیرا فتعین ان یکون هو النفع و لا یجوز ان یعود الیه سبحانه لاستغنائه و کماله فلا بدّ و ان یکون عائدا الی

العبد و حیث کانت المنافع الدنیویه فی الحقیقه لیست بمنافع و انما هی دفع الآلام فلا یکاد یطلق اسم النفع الاعلی ما ندر منها لم یعقل ان یکون هو الغرض من ایجاد هذا المخلوق الشریف سیّما مع کونه منقطعا مشوبا بالآلام المتضاعفه فلا بدّ ان یکون الغرض شیئا آخر مما یتعلق بالمنافع الاخرویه و لما کان ذلک النفع من اعظم المطالب و انفس المواهب لم یکن مبذولا لکل طالب بل انّما یحصل بالاستحقاق و هو لا یکون الا بالعمل فی هذه الدار المسبوق بمعرفه کیفیه العمل المشتمل علیها هذا العلم فکانت الحاجه ماسّه الیه جدّا لتحصیل هذا النفع العظیم و قد

از شما چیزی که نفعی به او نداشته باشد یعقوب کفت که پس آن حضرت فرمودند که آیا کسی سؤالی می کند از چیزی که افضل از حلال و حرام بوده باشد

[فصل فی الحاجه إلی علم الفقه]

فصل غرض ازین فصل بیان احتیاج بعلم فقه است چنانچه قاعده مصنّفین است که پیش از شروع در مقصود بیان حاجت به آن علم می نمایند تا آنکه شارع در ان علم را زیادتی بصیرتی در تحصیل ان علم به هم رسد الحقّ عندنا انّ اللّه تعالی انّما فعل الاشیاء المحکمه المتقنه تا و قد روّینا حق نزد ما امامیّه[15] رضوان اللّه علیهم اینست که خدای تعالی نکرده و نمی کند این افعالی را که مشتمل بر حکمتهای بسیاراند مکر به واسطه غرضی و غایتی و شکّی نیست که نوع انسان شریف ترین موجوداند که در زیر آسمان اند از اجسام پس واجبست که غرض تعلق بخلق او کرفته باشد و ممکن نیست که غرض حصول ضرری از برای او باشد چه این غرض واقع نمی شود مکر نسبت

به جاهلی یا عالمی که محتاج بضرر غیر باشد و مرتبه خدای عزّ و جلّ از این بلندتر است که جاهل یا محتاج بضرر غیر باشد پس متعیّن است که غرض از خلق او نفع باشد و جایز نیست که این غرض یعنی نفع به او عاید