دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 131

حجیّت سنّت رسول خدا صلی الله علیه و آله:

حجیّت سنّت رسول اللّٰه صلی الله علیه و آله با ادلّۀ مختلفی قابل اثبات است چرا که با قبول نبوّت و رسالت آن حضرت جای هیچ گونه شکی نسبت به آن باقی نمی‌ماند، ضمن آن که از قرآن نیز می‌توان بر این مطلب استدلال کرد:

خداوند در سورۀ حشر آیۀ 7 می‌فرماید: «وَ مٰا آتٰاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مٰا نَهٰاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا». این آیه اطلاق دارد و تمام اوامر و نواهی پیامبر را شامل می‌شود. خداوند با این آیه اطاعت پیغمبر را در آن چه برای مردم آورده و آن چه نهی کرده واجب نموده است که شامل قول و فعل و تقریر می‌شود و سپس با بیان جملۀ: «وَ اتَّقُوا اللّٰهَ إِنَّ اللّٰهَ شَدِیدُ الْعِقٰابِ»، هشدار داده و تخلّف از آن را مستلزم کیفر دانسته است.

همچنین در آیۀ 59 سورۀ نساء اطاعت از رسول اللّٰه واجب شمرده شده است: «أَطِیعُوا اللّٰهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ … ».

نیز در آیۀ 3 و 4 سورۀ نجم می‌فرماید: «وَ مٰا یَنْطِقُ عَنِ الْهَویٰ* إِنْ هُوَ إِلّٰا وَحْیٌ یُوحیٰ»، که اثبات می‌کند تمام گفته‌های پیغمبر صلی الله علیه و آله از ناحیه خداست و به عبارتی دیگر همه آنها وحی است، منتهی قسمتی از وحی، قرآن است و قسمتی دیگر، احادیث آن حضرت.

حجیّت سنّت امامان اهل بیت علیهم السلام:

حجیّت سنّت امامان معصوم علیهم السلام بر اساس ادلّه‌ای قابل اثبات است. مسأله حجیّت قول ائمّه و لزوم اطاعت از آنها و اتصاف آنان به مقام عصمت، مباحثی هستند که در علم کلام مطرح شده و در علم کلام شیعه نگارش یافته است. به عقیدۀ پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام امامان معصوم علیهم السلام از قبیل مجتهدانی نیستند که به حدس و گمان اجتهاد کنند و گاهی با هم اختلاف داشته باشند تا در نتیجه فتوای آنان برای مقلّدینی که احراز شرایط اجتهاد آنها را کرده‌اند حجّت باشد و برای مجتهد دیگر حجّت نباشد. بلکه امامت عهدی است الهی و منصبی است که از سوی خدا به آنان تفویض شده و آنان مبلّغ احکام واقعی الهی هستند که هر معصومی آن را از معصوم قبل، دریافت کرده است. چنانکه در روایت امیر مؤمنان علیه السلام وارد شده که فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله درهایی از علم بر من گشود که از هر باب آن ابواب فراوان دیگری گشوده می‌شود «1» و در روایتی از فضیل بن یسار از امام باقر علیه السلام آمده: اگر ما همانند دیگران بر اساس رأی خود، حکم کنیم گمراهیم بلکه حدیث ما بر اساس برهان روشنی از جانب پروردگار ماست که آن را برای پیامبرش بیان و آن حضرت آن را برای ما بیان داشته است:

«بیّنة من ربّنا بیّنها لنبیّه فبیّنها نبیّه لنا»

. «2» ولی اساس حجیّت سنّت اهل بیت علیهم السلام قبل از هر چیز حدیث ثقلین است که تمسّک به عترت را در

______________________________
(1). مناقب آل ابی طالب به نقل از حافظ أبو نعیم، ج 2، ص 44. این روایت را صدوق در خصال با 24 سند نقل کرده است. (خصال، ص 642).
(2). بصائر الدرجات، ص 319؛ بحار الأنوار، ج 2، ص 172.