دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 210

قرن نهم:

در این قرن مجتهدان بزرگی می‌زیستند مانند:

1. مقداد بن عبد اللّٰه بن محمّد بن حسین بن محمّد سیوری حلّی اسدی، معروف به «فاضل مقداد» (م 826) «1»: برخی کتاب‌های ایشان عبارت است از:

کنز العرفان؛ آداب الحج؛ تنقیح الرائع من مختصر النافع.

2. احمد بن فهد حلّی اسدی، معروف به ابن فهد، (م 841): از جمله کتاب‌های فقهی ایشان، التحریر فی الفقه؛ المهذب البارع (شرح مختصر النافع)، الدر النضید فی فقه الصلاة است. «2»

قرن دهم:

در این قرن نیز صاحبان فتوا بسیار بوده‌اند، از جمله:

1. علی بن الحسین بن عبد العالی کرکی معروف به «محقّق ثانی» یا معروف به «محقّق کرکی» (م 940): برخی کتاب‌های فقهی ایشان عبارتند از: جامع المقاصد فی شرح القواعد، الجعفریة فی الصلاة، حاشیه بر شرایع الاسلام، حاشیۀ مختصر النافع، حاشیۀ دروس، حاشیۀ ذکری، جوابات المسائل الفقهیة، حاشیة مختلف علّامۀ حلّی.

2. زین الدین بن علی بن احمد عاملی، معروف به «شهید ثانی» (م 966): در برخی از کتب 28 کتاب فقهی از ایشان نقل شده است که برخی از آنها به شرح ذیل است: الروضة البهیّة فی شرح اللمعة الدمشقیة؛ مسالک الافهام؛ حاشیة مختصر النافع؛ حاشیۀ ارشاد الاذهان. «3»

3. حسن بن شهید ثانی (صاحب معالم) (م 1011): ایشان کتاب معالم را به عنوان مقدّمه‌ای بر فقه استدلالی نگاشته است. یکی از کتاب‌های فقهی ایشان جوابات المسائل المدنیات می‌باشد.

4. حسین بن عبد الصمد حارثی والد شیخ بهائی (م 984): «4» برخی کتب فقهی ایشان عبارتند از:

المسائل التسع الفقهیّة، المسائل الصلاتیّة، رسالة اتساعیّة. «5»

5- احمد بن محمّد اردبیلی معروف به «محقق اردبیلی» (م 993): کتابهای معروف فقهی ایشان عبارتند از:

مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان از علّامۀ حلّی و زبدة البیان فی احکام القرآن. «6»

______________________________
(1). فاضل مقداد عالمی بزرگوار، دانشمندی برجسته، محقّقی دقیق و متکلّم و فقیه بود. وی دارای نوشته‌هایی است که از جملۀ آنها کتاب کنز العرفان فی فقه القرآن است. (تنقیح المقال، باب میم، شمارۀ 12097، ج 3، ص 245).
(2). شیخ حر عاملی، ابن فهد حلّی را چنین وصف می‌کند: عالم، فاضل، مورد اعتماد، درستکار، زاهد، عابد، پرهیزکار و دارای جلالت و بزرگی قدر است. (مقدّمۀ بحار الأنوار، (ج 0)، ص 232).
(3). مامقانی دربارۀ شهید ثانی می‌گوید: وثاقت، علم، فضل، زهد، عبادت، پرهیزکاری، قدرت تحقیق، مهارت و چیرگی در مسائل، بزرگی قدر و منزلت و گردآوری فضایل و کمالات وی مشهورتر از آن است که نیاز به بازگویی باشد. کتاب‌های فراوانی دارد که آخرین کتابش شرح لمعۀ دمشقیّه است. (تنقیح المقال، باب زین الدین، شماره 4517، ج 1، ص 472).
(4). شیخ حرّ عاملی در امل الآمل پس از آن که وی را ملقّب به لقب شیخ عزّ الدین می‌داند، می‌نویسد: وی عالمی چیره دست، محقّقی دقیق، مردی جامع، ادیب و دارای جلالت قدر بود. (تنقیح المقال، باب حسین، شمارۀ 2948، ج 1، ص 332).
(5). الذّریعة، ج 20، ص 354- 334.
(6). همان مدرک، ص 35.