دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 294

2. مقام عصمت

شیعه معتقد است که امامان اهل بیت علیهم السلام از هر گونه خطا و گناه معصوم هستند، همان گونه که در قرآن مجید آمده است: «إِنَّمٰا یُرِیدُ اللّٰهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً». «1»

با توجّه به این که مقصود از طهارت در این آیۀ شریفه، پاکیزگی از آلودگی‌های ظاهری بدن و لباس نیست بلکه پاکیزگی روح از آلودگی هر گونه گناه و دروغ و شرک است، و نیز مقصود از ارادۀ الهی، ارادۀ تکوینی و قطعی ذات لایزال الهی است که تخلف‌پذیر نیست، زیرا ارادۀ تشریعی خداوند مبتنی بر تطهیرِ از گناهان، شامل همۀ انسان‌هاست، قطعاً مقصود از ارادۀ تطهیر در این آیه همان پاکیزگی اهل بیت علیهم السلام از هر گونه گناه است که مفهوم «عصمت» می‌باشد.

ده‌ها نفر از محدّثان اهل سنّت و پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام در کتب خویش تصریح کرده‌اند که شأن نزول این آیه علاوه بر پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله «حضرت علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام» بودند. «2»

(شرح بیشتر در مسألۀ معصوم بودن ائمّۀ اهل بیت علیهم السلام را باید در کتب کلامی مطالعه کرد).

3. احادیث نبوی که دلالت دارد بر این که علی علیه السلام محور حق و معیار شناخت حق از باطل است مانند آنچه حاکم نیشابوری در «مستدرک» نقل کرده که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

«رحم اللّٰه علیّاً اللّهم أدر الحقّ معه حیث دار»

. حاکم نیشابوری بعد از ذکر این حدیث می‌گوید:

هذا حدیث صحیح علی شرط مسلم و لم یخرجاه. «3»

این حدیث در «صحیح ترمذی» «4» و «الإمامة و السیاسة» «5» به این تعبیر آمده است:

«علیٌّ مع الحقّ و الحقّ مع علیٍّ»

و همچنین در «تاریخ بغداد» «6» و «تاریخ

________________________________________

شیرازی، ناصر مکارم، در یک جلد، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام، قم - ایران، اول، 1427 ه ق دائرة المعارف فقه مقارن؛ ص: 335

______________________________
(1). احزاب، آیۀ 33.
(2). مانند روایت ابن عباس: اخذ رسول اللّٰه صلی الله علیه و آله ثوبه فوضعه علیٰ علی و فاطمه و حسن و حسین و قال: «إِنَّمٰا یُرِیدُ اللّٰهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً» دعا رسول اللّٰه صلی الله علیه و آله علیاً و فاطمه و حسناً و حسیناً فجلّل علیهم کساء خیبریاً فقال: «اللهم هؤلاء اهل بیتی، اللهم اذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهیراً». فقالت ام سلمة لرسول اللّٰه صلی الله علیه و آله: أ لستُ منهم؟ قال: «أنت الی خیر». (المستدرک علی الصحیحین حاکم، ج 2، ص 158، حدیث 4705).
(3). مستدرک الصحیحین، ج 3، ص 124.
(4). صحیح ترمذی، ج 5، ص 297، ح 3798.
(5). الامامة و السیاسة، ج 1، ص 98.
(6). تاریخ بغداد، ج 14، ص 322.