دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 364

4. ««إِنّٰا جَعَلْنٰا مٰا عَلَی الْأَرْضِ زِینَةً لَهٰا لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»؛ ما آنچه را روی زمین است زینت آن قرار دادیم تا آنها را بیازماییم که کدامینشان بهتر عمل می‌کنند». «1»

5. ««وَ مٰا خَلَقْنَا السَّمٰاءَ وَ الْأَرْضَ وَ مٰا بَیْنَهُمٰا بٰاطِلًا ذٰلِکَ ظَنُّ الَّذِینَ کَفَرُوا»؛ ما آسمان و زمین و آنچه را میان آنها است بیهوده نیافریدیم، این گمان کافران است». «2»

6. ««اللّٰهُ الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَمٰاوٰاتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ یَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَیْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللّٰهَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ وَ أَنَّ اللّٰهَ قَدْ أَحٰاطَ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عِلْماً»؛ خداوند همان کسی است که هفت آسمان را آفرید، و از زمین نیز همانند آنها را، فرمان او در میان آنها پیوسته فرود می‌آید تا بدانید خداوند بر هر چیز تواناست و علم او به همه چیز احاطه دارد». «3»

7. ««وَ لَوْ شٰاءَ رَبُّکَ لَجَعَلَ النّٰاسَ أُمَّةً وٰاحِدَةً وَ لٰا یَزٰالُونَ مُخْتَلِفِینَ* إِلّٰا مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَ لِذٰلِکَ خَلَقَهُمْ»؛ و اگر پروردگارت می‌خواست، همۀ مردم را یک امّت قرار می‌داد، ولی آنها همواره مختلفند. مگر کسی که پروردگارت او را رحم کند و برای همین آنها را آفرید». «4»

از مجموع این آیات بدست می‌آید که خلقت انسان‌ها، مرگ و حیات آنها و آفرینش آسمان و زمین برای هدفی چون امتحان و تربیت و تکامل انسانها و آگاهی آنها از قدرت و علم خدا و مشمول رحمت الهی واقع شدن بوده است.

*** ب) روایات

روایات فراوانی نیز از جانب رسول مکرم و امامان اهل بیت علیهم السلام وارد شده که به هدفمندی جهان آفرینش به طور عام و انسان به طور خاصّ تصریح می‌کند از جمله:

1. در حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌خوانیم که آن حضرت فرمود:

«اعملوا فکلٌّ میسّر لما خُلِق له

؛ (تا می‌توانید) عمل کنید که همۀ انسان‌ها برای هدفی که آفریده شده‌اند آمادگی دارند».

«ابن ابی عمیر» می‌گوید: از امام «موسی بن جعفر علیهما السلام» از معنای حدیث بالا سؤال کردم. امام در پاسخ فرمود:

«انّ اللّٰه عزّ و جلّ خلق الجنّ و الانس لیعبدوه، و لم یخلقهم لیعصوه، و ذلک قوله عزّ و جلّ «وَ مٰا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلّٰا لِیَعْبُدُونِ» فیسّر کلّا لما خلق له، فویل لمن استحبّ العمی علی الهدی

؛ خداوند بزرگ جن و انس را برای این آفریده که او را عبادت و اطاعت کنند، نه آنکه نافرمانیش نمایند، و این همان است که می‌فرماید: «وَ مٰا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلّٰا لِیَعْبُدُونِ»، و چون آنها را برای اطاعت آفریده، راه را برای رسیدن به این هدف برای آنان آسان و هموار ساخته است.

پس وای به حال کسانی که (چشم بر هم گذارند و)

______________________________
(1). کهف، آیۀ 7.
(2). ص، آیۀ 27.
(3). طلاق، آیۀ 12.
(4). هود، آیات 118 و 119.