دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 413

مسائل مستحدثه و اصول کلّی حاکم بر آن

پیشگفتار:

اشاره

روش متعارف و مرسوم در طرح مسائل مستحدثه این است که همانند سایر مباحث فقهی ادلّۀ آن را بررسی نموده، نظریات مخالفین و موافقین را مورد مطالعه قرار داده، سپس یک طرف را انتخاب می‌کنند. در حالی که لازم است قبل از ورود به این مسائل، قواعد کلّیه، اصول عامّه و مقدّمات لازم مطرح شود، چارچوبها و استخوان‌بندی آن شکل گیرد و قالب‌های مناسب آن مهیا گردد، سپس در سایۀ آن به بررسی تک تک مسائل مستحدثه و جدید پرداخته شود.

بدون شک این روش مفیدتر، بلکه گام مهمّی در این مباحث فقهی نو، محسوب شده و راه را برای استنباط احکام شرعی هموارتر می‌سازد.

بر همین اساس قبل از ورود به بحث از مسائل مستحدثه به صورت تفصیلی، یادآوری چند مقدّمۀ کوتاه لازم است:

1. تعریف مسائل مستحدثه.

2. ضرورت این بحث و نیاز به آن.

3. ذکر نمونه‌هایی از مسائل مستحدثه در مسائل مختلف فقهی.

1. تعریف مسائل مستحدثه

مسائل مستحدثه عبارت است از: «هر موضوع جدیدی که حکم شرعی آن منصوص نیست». اعمّ از اینکه آن موضوع در گذشته وجود نداشته یا وجود داشته ولی برخی از ویژگی‌ها و شرایط و قیودش تغییر کرده و آن را موضوعی جدید جلوه داده است. برای قسم اوّل می‌توان به کارت‌های اعتباری که سابقه ندارد، مثال زد و در مورد دوم، بحث از مالیّت بدن و خون را می‌توان مطرح کرد. این امور هر چند در سابق نیز وجود داشت، ولی در زمان‌های گذشته مالیّت نداشت؛ زیرا استفادۀ مشروع از آن ممکن نبود.

2. ضرورت بحث از مسائل مستحدثه

ضرورت و فایدۀ بحث از مسائل مستحدثه را به