دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 487

مساکن، آداب معاشرت، احکام نذر و عهد و یمین، ذباحه، امر به معروف و نهی از منکر.

4. آداب عمومی: قضا و حکومت، صلح و جنگ، روابط بین الملل، ولایت عامه، قضا و شهادات، حدود، جهاد و … «1»

2. طرح دکتر محمصانی

دکتر صبحی محمصانی، از دانشمندان اهل سنّت فقه را به سه بخش تقسیم کرده است:

1. عبادات: نماز، روزه، زکات و …

2. اصول اخلاقی.

3. احکام قانونی.

و قسم سوم را به شش بخش تقسیم کرده است، بدین ترتیب:

1. فقه جزایی: قتل، سرقت، زنا، شرب خمر، قذف، جرم‌شناسی، حدود، دیات و قصاص.

2. احوال شخصیّه، یا فقه خانواده: نکاح، طلاق، رضاع، حضانت، وصیت، ولایت، ارث، نفقه و مسائل عدّه.

3. فقه معاملاتی، یا مدنی: عقود، تصرّفات همچون: بیع، اجاره، هبه، عاریه، ودیعه، کفالت، حواله، شرکت، صلح، غصب، اتلاف و …

4. مخاصمات یا فقه قضایی، مانند: قضا، بیّنات دعاوی و …

5. سِیَر: جهاد، عقد ذمه، امان و مسائل مربوط به دار الاسلام، دار الحرب و جنگ و صلح.

6. احکام سلطانیه: وزارت، جیش، خلافت و مالیات‌ها. «2»

3. طرح دکتر وهبه زحیلی

دکتر وَهْبه زحیلی، کتاب‌های فقهی را به شش دسته تقسیم کرده، بدین ترتیب:

1. عبادات و آنچه به آن ارتباط دارد، مثل: نذر، قَسَم، قربانی.

2. اهمّ نظریات فقهی.

3. معاملات.

4. ملکیّت و آنچه به آن ارتباط دارد: احکام زمین‌ها، احیای موات، حقوق ارتفاق، «3» پیمان‌های مربوط به آبادانی زمین‌ها، احکام معادن، غصب، لقطه، سبق و رمایه، شفعه و …

5. آنچه در ارتباط با دولت است: حدود، جنایات، جهاد، قراردادها، قضا و …

6. احوال شخصیه: ازدواج، طلاق، میراث، وصیت و وقف.

4. طرح مصطفی زرقا

مصطفی احمد زرقا، کتاب‌های فقهی را به هفت بخش تقسیم می‌کند، بدین ترتیب:

1. عبادات.

______________________________
(1). ر. ک: مجلۀ فقه اهل بیت، شمارۀ 3، نگاهی به دسته‌بندی باب‌های فقه.
(2). همان مدرک.
(3). حقوقی که یک شخص در ملک دیگری دارد مانند حق العبور و حق المجری و حق برف ریز.