دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 498

عدم شناخت فقه اسلامی یا عدم دقت در مفهوم سیاست و یا هر دو می‌باشد.

وگرنه چگونه ممکن است کسی ابواب فقه اسلامی را از جهاد و قضاوت و حدود و دیات گرفته تا مسائل مربوط به زکات و تشکیل بیت المال و احکام اقلّیت‌ها و روابط مسلمین و یا غیر مسلمین و نظارت بر بازار و روابط اقتصادی و حتّی عباداتی که جنبۀ اجتماعی دارد مانند حج و نماز جمعه و جماعت و امر به معروف و نهی از منکر و تأمین امنیت در جامعه اسلامی- که قسمت عمدۀ کتب فقهی را تشکیل می‌دهد- از نزدیک مطالعه کند و بگوید چنین دینی از حکومت و سیاست جداست و دین بر محور احکام فردی دور می‌زند؟

قابل توجّه این که در روایات پیشوایان اسلام مسأله حکومت به عنوان خمیرمایۀ تمام احکام اسلامی و وسیلۀ اجرای آنها شمرده شده است.

در حدیثی از امام علی بن موسی الرضا علیه السلام می‌خوانیم:

«إنّ الإمامة أساس الإسلام، بالإمام تمام الصّلاة و الزّکاة و الصیام و الحجّ و توفیر الفی‌ء و الصدقات و إمضاء الحدود و الأحکام و منع الثغور و الأطراف

؛ حاکمیّت و امامت اساس اسلام است و به وسیلۀ آن نماز و زکات و روزه و حج و تقسیم بیت المال و اجرای حدود و حفظ مرزها، کامل می‌گردد». «1»

در ضمن از این بحث نتیجه دیگری می‌توان گرفت و آن این که آن کس که در رأس حکومت اسلامی قرار می‌گیرد باید فردی اسلام‌شناس و آگاه به مسائل فقهی باشد؛ بلکه مجموعه‌ای از اسلام‌شناسان و فقها باید همواره طرف مشورت با او باشند تا حکومت اسلامی هیچ گونه انحرافی از موازین فقهی پیدا نکند. البتّه این مسأله شرح بیشتری را می‌طلبد که باید در جای خود از آن بحث شود.

فصل چهارم: امتیازات حکومت دینی

اشاره

ممکن است سؤال شود حکومت دینی چه امتیازاتی دارد که حکومت‌های سکولار و غیر دینی ندارد؟

پاسخ این سؤال چندان پیچیده نیست. اگر حکومت دینی درست رهبری شود و از حرکات نسنجیدۀ افراد متعصّب و تندرو و بی‌منطق جلوگیری شود و لطافتی که در عمق برنامه‌های دینی نهفته است آشکار گردد آثار مثبت فراوانی خواهد داشت که هیچ‌گاه در حکومت‌های سکولار دیده نخواهد شد؛ از جمله:

1. حکومت‌های بشری همواره رنگ قومی یا نژادی و یا حد اقل حزبی دارند و علی رغم ادعاهای واهی طرفداری از حقوق بشر به طور عام، حافظ منافع قشر خاصّی هستند در حالی که در حکومت اسلامی اقوام و نژادها و قشرهای مختلف جامعه یکسان دیده می‌شوند و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله همواره امّت