دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 528

حال سؤال اساسی این است که چه کسانی از فرمانروایان دنیوی برخوردار از مقام تشریع هستند؟

در پاسخ می‌گوییم: بر اساس آیین مسیحیّت کنونی فرمانروایانی برخوردار از چنین مقامی هستند که ولایت عالی داشته باشند و آن ولایت از دیگری ناشی نشده باشد مانند پادشاه، امیر و رئیس جمهور قانونی، به خلاف فرمانده ارتش و استاندار و سایر کسانی که ولایتشان اصلی نیست. «1» همچنین این مقام از آنِ کسانی است که بالاصاله اعمال ولایت می‌کنند، و اگر اتفاقاً تحت ولایت شخص دیگری قرار گیرد، آن والی اعلی می‌تواند شرایع وی را تنقیح یا ابطال کند و از این قبیل است شرایع مدنی امیران تیولدار (Feodary)؛ زیرا فرمانروایی که آن زمین را تیول وی ساخته است، می‌تواند شرایع او را تنقیح یا ابطال کند، همان‌طور که پاپ می‌تواند شرایع اسقف یا شورای اقلیمی یا رئیس راهبان رسمی را تنقیح یا ابطال کند. «2»

واژه‌نامه

اسقف:

به وکیل و مباشر امورات خلق گفته می‌شود. در عهد جدید، لفظ «شیخ» و «قسّیس» و «شبان» نیز به همین معناست تنها تفاوت در این است که «اسقف» بر خود منصب نیز اطلاق می‌شود، ولی «قسّیس» یا «شیخ» یا «شبان» به شخصِ مباشرِ تکالیف مجمع یهودی گفته می‌شود. بر همین اساس «پُطرس» مسیح علیه السلام را شبان و اسقف، خطاب کرده و پُولس حواری، پس از ذکر صفات و خصایل اسقف، مسیح علیه السلام را نمونۀ اعلی و اعظم آن دانسته است. «3»

«اسقف اعظم» به اسقفی گفته می‌شود که بر سایر اسقف‌های یک ناحیه ریاست دارد. «4»

امیران تُیُولدار:

به رئیس قوم و یا شیخ و پیشوای قوم «امیر» گفته می‌شد و «تُیُول» به مِلک و زمینی گفته می‌شد که از طرف پادشاه به برخی از رجال مملکتی واگذار می‌شد تا مستمرّی خود را از آن وصول کنند و به آن شخص «تُیُولدار» می‌گفتند.

«امیران تُیُولدار» به فرماندهانی گفته می‌شد که از چنان مِلکی برخوردار بودند. «5»

بِنِدیکت:

اسم عدّه‌ای از پاپهاست و «بندیکت 14» (1740- 1758) در رونق دادن کلیساهای شرقی همّت گذاشت و در راه اتحاد، گام برداشت. «6»

پاپ:

پدر و رئیس روحانی پیروان مذهب کاتولیک را پاپ می‌گویند که مقرّ او در واتیکان (رم) است «7» (و مطابق آنچه در متن آمده به او «اسقف رُم» گفته می‌شود).

______________________________
(1). ر. ک: فتاوای ذمی، شمارۀ 79 به بعد.
(2). ر. ک: مختصر اللاهوت، ص 114.

برای مطالعۀ بیشتر در این باب به دو منبع زیر مراجعه شود:

الف) دائرة المعارف فارسی، ص 2009- 2008.

ب) مجموعة الشرع الکَنَسی، گردآوری و ترجمۀ حنانیا الیاس کسّاب.

(3). قاموس کتاب مقدّس، ص 56.
(4). فرهنگ عمید.
(5). قاموس کتاب مقدّس، ص 108؛ فرهنگ عمید، مادّۀ «تیول».
(6). المنجد، بخش اعلام.
(7). برهان قاطع، واژۀ «پاپ».