دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 534

رفته اوج گرفت، که نقطۀ اوج آن دوران پادشاهی داوود (1004. 965 ق م) و پسرش سلیمان (965. 928 ق م) بود.

ب) دورۀ سوفریم (کاتبان)

دورۀ سوفریم «1» یا کاتبان از سدۀ پنجم پیش از میلاد، یعنی از دوران عزرا و نحمیا، آغاز می‌شود.

قوم یهودی پس از بازگشت از تبعید بابلی (528 ق م) با بازسازی معبد اورشلیم جانی تازه گرفتند. این زمان سرآغاز دورۀ معبد دوم (520 ق م- 70 م) است، دوره‌ای مهم که به ویژه شریعت یهودی را بسیار متحوّل کرد. بخش عمدۀ این دوران مطابق با حاکمیّت پارسیان بر فلسطین (538. 322 ق م) است. یکی از بزرگان یهودی به نام عزرای کاتب، شورایی را به نام مجمع کبیر یا کِنِست هگدولا «2» بنیاد گذاشت که عالمان یهودی (سوفریم یا کاتبان) در آنجا به شرح و تفسیر تورات می‌پرداختند. «3»

ج) دورۀ زوگوت (جفت‌ها)

پس از پایان فعالیت مجمع کبیر (بین 250 تا 200 ق م)، که با سلطۀ یونانیان بر سرزمین فلسطین (332. 140 ق م) همزمان است، دوره‌ای جدید آغاز می‌شود. از حدود سال 160 ق م مجمعی به نام سنهدرین «4» یا مجمع عالی دینی و قضایی یهودی شروع به فعالیت می‌کند. سنهدرین متشکل از 71 تن از عالمان و کاهنان یهودی بود و فعالیّت آن در دورۀ حکومت حشمونائیم (گروهی یهودی که در مبارزه با یونانیان پیروز شدند و در سال‌های 140 تا 37 ق م حکومت کردند) و ابتدای دورۀ رومیان (37 ق م به بعد) ادامه داشت. این دوره دورۀ زوگوت «5» نام گرفته است، زیرا پنج جفت (زوگوت: جفت‌ها) از عالمان معروف یهودی رهبری سنهدرین را در این دوره بر عهده داشتند. از هر جفت، یکی ناسی «6» (رئیس) بود که ریاست سنهدرین را به عهده داشت و دیگری آو بت دین «7» قائم مقام ناسی و رئیس دادگاه شرع بود. آخرین جفت از این رهبران هیلل و شَمّای، صاحبان دو مکتب فقهی معروف یهودی، بودند و با فوت ایشان (حدود 10 تا 30 م) دورۀ «جفت‌ها» (زوگوت) به پایان رسید.

د) دورۀ تنّائیم (معلّمان)

دورۀ تنّائیم، «8» که گاه دورۀ شریعت شفاهی یا دورۀ میشنا نیز نامیده می‌شود، دو سدۀ اوّل میلادی، یعنی از مرگ هیلل تا مرگ یهودا هناسی (حدود 220 م)، را شامل می‌شود. این دوره که از مکتب‌های هیلل و شمّای برخاسته است نقشی مؤثر بر شریعت یهودی دارد. در این دوره، شش نسل از معلمان

______________________________
(1). 3. soferim
(2). Kenesset ha- Gedolah
(3). Cf. Y. D. G.،" Soferim"، EJ.، v. 15، p. 79- 81.
(4). Sanhedrin
(5). zugot
(6). nasi
(7). av bet din
(8). tannaim