دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 535

شریعت شفاهی که به تَنّا «1» («معلم»؛ جمع: تنّائیم) شناخته می‌شوند فعالیّت داشتند.

در دورۀ تنّائیم عمدتاً دو دسته آثار خلق شد؛ یکی آثاری که از نوع قانون نامه‌اند. در این آثار هلاخاها تحت باب‌های خاص شریعت به گونه‌ای فشرده تدوین شده‌اند. دستۀ دوم عبارت‌اند از میدرشه هلاخا یا میدراش‌های هلاخایی که نوعی تفسیر مبسوط بر اسفار پنج‌گانه‌اند. اثر مهم دستۀ اوّل عبارت است از میشنا، اثر یهودا هناسی، و در مرحلۀ بعد، از نظر اهمیّت در نظر یهودیان، می‌توان به آثار عقیوا و مئیر اشاره کرد. دورۀ تنّائی با مرگ یهودا هناسی (220 م) که بیش از 50 سال «ناسی» یا رهبر دینی قوم یهود بود، به پایان می‌رسد. «2»

ه) دورۀ آمورائیم (شارحان)

آمورائیم «3» (جمع آمورا به معنای شارح و مفسّر) لقب عالمانی است که پس از تکمیل میشنا تا به انجام رسیدن تلمود می‌زیستند. ایشان عمدتاً دست به کار شرح و تفسیر میشنا و نیز تدوین میدراش‌های اگادایی (یعنی میدراش‌ها و تفسیرهایی که به مباحث غیر هلاخایی، مانند روایات، نکات پندآمیز و …

می‌پرداختند) بودند. آموراها با شرح و تفسیر هلاخاهای میشنا، هلاخاهای نهایی (قوانین و شریعت یهودی) را از آن استخراج می‌کردند.

دورۀ آمورائیم پنج نسل از عالمان سرزمین فلسطین (تا پایان قرن چهارم) و هشت نسل از عالمان بابل (تا پایان قرن پنجم) را در برمی‌گیرد.

حاصل کار ایشان دو تلمود بابلی و فلسطینی (یا اورشلیمی) است.

در فلسطین، عنوان این آموراها «ربّی» «4» و در بابل «راو» «5» بود.

ولی نباید از نظر دور داشت که تلمود دربارۀ اعتبار و مرجعیت آمورائیم معتقد است: آموراها نباید با گفته‌ای از کتاب میشنا یا حتّی یکی از باریتاهای «6» تنّائیم مخالفت کنند. از این رو، اگر در روند بحث تلمودی مشخص شود که یک دیدگاه با دیدگاه میشنا مخالف است، رد می‌شود. «7»

پایان تلمود بابلی (حدود 500 میلادی) نقطۀ پایان دورۀ آمورائیم است.

و) دورۀ ساوورائیم (حکما)

پس از پایان تلمود بابلی، عالمان بابلی، که در این دوره به ساوورائیم «8» («حکما») معروف‌اند، تا پایان قرن ششم و به نقلی تا میانۀ سدۀ هفتم، دست به کار ویرایش تلمود بابلی بودند. از این رو، این دوره در حقیقت بخش پایانی دورۀ تلمود است. اطلاعات مربوط به این دوره ناچیز است و شخصیت‌های

______________________________
(1). tanna
(2).. Cf. D. S.،" Tanna، Tannaim"، EJ.، v. 15، p. 798- 800؛

گنجینه‌ای از تلمود، ص 15- 11.

(3).. amoraim
(4).. Rabbi
(5).. Rav
(6). توضیح باریتا خواهد آمد.
(7). Sh. S.،" Amoraim"، EJ.، v. 2، p. 865- 75.
(8). savoraim