دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 537

ریشونیم، می‌توان به اسحاق الفاسی، ابن میمون، یعقوب آشر، یوسف قارو، اشاره کرد. «1»

ط) دورۀ احَرونیم (متأخّران)

دورۀ احرونیم، «2» به معنای «متأخران» یا مراجع متأخر، از زمان یوسف قارو و موسی ایسرلس در قرن شانزدهم آغاز می‌شود و تا قرن هجدهم و به نقلی تا عصر حاضر ادامه می‌یابد. علّت نام‌گذاری ایشان به «متأخران» آن است که از مراجع متقدّم، یعنی ریشونیم، متمایز شوند.

کتاب شولحان عاروخِ یوسف قارو، به همراه مَپّا اثر موسی ایسرلس که در حقیقت برای رفع کاستی‌های کتاب قارو نوشته شد، نقطۀ اوج قانون‌نامه‌نویسی در حقوق یهودی است و این کتاب، با افزوده‌های ایسرلس، مرجع مورد قبول حقوقی و شرعی در همۀ روزگاران بعدی تلقی شده است، و از این رو است که تدوین این آثار را نقطۀ آغاز دورۀ بعد، یعنی احرونیم، دانسته‌اند.

در میان سرشناس‌ترین دورۀ احرونیم می‌توان به داوود بن سموئیل هَلوی، «3» شبتای بن مئیر هَکوهن، «4» هارون کیدانوور «5» و سلیمان گنزفرید «6» اشاره کرد. «7»

ی) دورۀ لغو استقلال قضایی یهود تا عصر حاضر

با لغو استقلال قضایی یهود در سرزمین‌های آوارگی، نقطۀ عطفی در تحوّلات شریعت یهودی پدید آمد. این دوره را می‌توان به چند بخش تقسیم کرد: از اواخر قرن هجدهم تا آغاز قرن بیستم، از آغاز قرن بیستم تا زمان اشغال فلسطین و تأسیس دولت اسرائیل در 1948؛ و از استقرار آن دولت به بعد. «8»

تا پیش از قرن هجدهم، یهودیان بخش مجزایی را در درون جامعه، به ویژه در کشورهای اروپایی، تشکیل می‌دادند. با این همه، یهودیان در این جوامع از استقلال نسبی قضایی به ویژه در موضوعات مدنی و نیز اجرای برخی مجازات‌ها در آنچه مربوط به خودشان بود، برخوردار بودند.

از قرن هجدهم با مطرح شدن نظریۀ «تساوی همۀ افراد بشر بدون توجّه به نژاد و مذهب و … » در اروپا، یهودیان نیز آزادی بیشتری یافتند. این آزادی پیامدهایی برای یهودیان داشت. از یک سو، دولت‌های اروپایی استقلال قضایی یهودیان را که تا آن زمان وجود داشت لغو کردند، چرا که به اعتقاد ایشان، لازمۀ تساوی افراد این بود که همۀ شهروندان دعاوی خود را بر اساس قانون واحدی در دادگاه رسمی کشور مطرح کنند. از این رو، یهودیان از

______________________________
(1). M. E.، op. cit.، p. 122، I. T. S.،" Rishonim"، EJ، v. 14، p، 192- 3.
(2). ahEaronim
(3). David benSamuel HaLevi
(4). David benSamuel HaLevi
(5). Aaron Kaidanover
(6). Solomon Ganzfried
(7). Y. Ho.،" AhEaronim"، EJ.، v. 17، p. 135- 8.
(8). M. E.، op. cit.، 123.