دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 539

استنباط را بررسی می‌کنیم.

الف) تورات

اشاره

کتاب مقدّس عبرانی یهود منبع حجیّت و اعتبار کل نظام شرعی و حقوقی یهودی و نیز نخستین و مهم‌ترین منبع مکتوب آن است. این کتاب، که یهودیان آن را «عهد» یا «تَنَخ»، و مسیحیان آن را «عهد قدیم» می‌نامند، سه بخش دارد: تورات، کتب انبیا (نِویئیم) و مکتوبات (کِتوویم). آنچه در بحث ما اهمیّت بیشتری دارد تورات است، چرا که قوانین شریعت یهود غالباً در تورات آمده است، و سایر کتب کتاب مقدّس عبرانی بیشتر جنبۀ تاریخی یا پندآموز دارند.

اوّل. اسفار تورات

تورات (به عبری: تورا «1») واژه‌ای به معنای «آموزش» و «تعلیم» است که از قدیم الایّام آن را به نادرست به «قانون» یا «شریعت» ترجمه کرده‌اند.

این خطا از ترجمۀ یونانی کتاب مقدّس نشئت گرفته است. در سدۀ سوم پیش از میلاد حدود هفتاد تن از مترجمان به درخواست پادشاه مصر متن تورات را از عبری به یونانی ترجمه کردند، که به مناسبت تعداد مترجمان آن، به «سبعینیه» یا هفتادی معروف شده است. در این ترجمه، واژۀ تورا به(nomos) (قانون/ شریعت) برگردانده شد و در پی بی‌آن در لاتینی نیز به Lex ترجمه و رایج گشت. «2» به رغم این نکته، معادل «شریعت» برای تورات، کاملًا رایج و جا افتاده است.

تورات در چند معنا به کار می‌رود: 1. در عام‌ترین معنایش همۀ تعالیم و عرف و سنّت یهودی را شامل می‌شود؛ 2. گاه به مجموعۀ شریعت مکتوب و شریعت شفاهی تورات اطلاق می‌شود؛ 3. گاهی نیز تورات به معنای کل کتاب مقدّس عبرانی (تَنَخ) به کار می‌رود؛ 4. تورات در معنای خاص عبارت است از پنج کتاب موسی که بدین جهت به اسفار پنج‌گانه (به یونانی: (Pentatuch)) نیز نامبردار است. در این نوشته معنای خاص تورات مراد ماست. کتاب‌های پنج‌گانۀ تورات عبارت‌اند از سفر پیدایش، سفر خروج، سفر لاویان، سفر اعداد و سفر تثنیه.

1/ یک) سفر پیدایش (تکوین): این سفر که نام عبری آن «بِرِشیت» «3» به معنای «در ابتدا» «4» است با روایت خلق جهان و انسان آغاز می‌شود. خدا آدم را به صورت خود آفرید و وی را با همسرش حوا در باغ عدن جای داد، اما ایشان گناه کردند و از باغ رانده شدند.

داستان زندگی آدم و فرزندانش، داستان نوح، ابراهیم، اسحاق، یعقوب و پسران او- که پدران اسباط دوازده‌گانۀ بنی اسرائیل‌اند- در این سفر گزارش شده است. سفر پیدایش پنجاه باب دارد که

______________________________
(1). torah
(2). J. U.،" Torah"، Harper s Bible Dictionary، p. 1083.
(3). Bereshit
(4). این کلمه از آغاز سفر گرفته شده است: «در ابتدا خدا آسمان‌ها و زمین را آفرید.»