دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 554

مسائل جدید را میسر می‌ساختند». «1»

گفتنی است که در تمام طبع‌های رایج تلمود در حاشیۀ متن، راشی و توسافوت در مقابل هم می‌آیند.

چهارم. میشنه تورا

در همان زمان که شارحان اروپایی به شرح و تفسیر تلمود همت گماشته بودند، خلأ وجود قانون نامه‌ای دقیق و نظام‌مند، پس از الفاسی، احساس می‌شد. یکی از جانشینان الفاسی، که شاگردِ شاگرد او بود، یعنی موسی بن میمون، معروف به «رامبام» «2» (1135. 1204)، اهل قرطبه در اسپانیا، به این مهم پرداخت. کتاب وی که میشنه تورا نام گرفت بزرگ‌ترین اثر هلاخایی بود. وی کتاب را بدین جهت میشنه تورا (تورات دوم) نام نهاد، که به گفتۀ او در مقدّمۀ این کتاب «اگر کسی شریعت مکتوب و سپس این کتاب را بخواند همۀ شریعت شفاهی را خواهد آموخت و نیازی به رجوع به کتاب دیگر ندارد». این کتاب که به شیوه‌ای ساده و آسان‌یاب و با ساختاری منظم نوشته شده است همۀ شریعت تلمودی را در چهارده بخش اصلی در بر دارد. (از آنجا که در نظام عددی ابجد چهارده با یَد برابر است این کتاب به یَد هحزاقا، «3» یعنی «دست قوی» شهرت یافته است. سبک کتاب وی جزمی و به دور از ذکر استدلال و جزئیات بحث‌هاست، چرا که قصد وی این بود که یک راهنمای کوتاه، کامل و کاربردی، بنویسد. با این همه، نکته‌ای که برای این کتاب مشکل پیش آورد این بود که وی آرای دانشمندان فرانسوی- آلمانی را فرو گذاشت. این کار انتقادات چندی را در پی داشت. از جملۀ منتقدان وی ابراهیم بن داوود اهل فرانسه بود که ایرادهای وی در حاشیۀ کتاب ابن میمون به چاپ رسیده است. بسیاری از عالمان در همان دوران ابن میمون یا پس از او کوشیدند تا کاستی‌های کتاب وی، از جملۀ منابع ارجاعات ذکر نشده، دیدگاه‌های عالمان فرانسوی آلمانی، ایرادات ابن داوود و … را برطرف و حل کنند.

به رغم همۀ اینها، این کتاب به همراه شروح و اضافات و تکمله‌های آن همچنان به صورت یک کتاب با اهمّیت باقی ماند. «4»

پنجم. قانون‌نامه آشری

یکی از قانون نامه‌های مهم قرن سیزدهم اثر ربّی آشر بن یحیئل (1250. 1327) است، وی که به «آشری» «5» یا «رُش» «6» معروف است در اسپانیا مقیم بود. وی در هلاخوت تلمود را به شیوۀ الفاسی تلخیص کرد امّا اندیشه‌های مراجع بزرگ بعدی مانند ابن میمون و توسافوت‌نویسان را نیز مورد توجّه قرار داد. اثر وی دارای ویژگی‌های آموزشی

______________________________
(1). M. Libel، Rashi(Philadelphia، 1926)،.

به نقل از: ساختار حقوق یهود، ص 98- 97.

(2). Rambam
(3). Yad HaHazakah
(4). cf. M. E.، op. cit.، p. 638- 641،.

ساختار حقوق یهود، ص 100- 98.

(5). Asheri
(6). Rosh