دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 566

383) و رابعاً: تابوت، درِ خانۀ هر اهل بیتی که یافت می‌شد نشانۀ آن بود که نبوّت، در آن خانواده به ودیعت گذاشته شده است (همان، ص 384).

تبعید بابلی:

به دوره‌ای از تاریخ یهود گفته می‌شود که با حملۀ بخت‌نصّر (نبوکدنصر) به سرزمین فلسطین و ویران کردن معبد و کوچاندن یهودیان به بابل شروع می‌شود (538- 586 ق م).

تقانا:

به معنای «قانون‌گذاری» همانند «گزرا» به معنای حکم و دستور، بیانگر قانون‌گذاری‌های مراجع هلاخایی یا دیگر مراجع ذی صلاح در هر نسل و دوره‌ای است. فرق بین این دو در این است که تقانا معمولًا در مورد احکام وجوبی و گزرا در مورد محرمات بکار می‌رود. تفاوت تقانا با میدراش این است که تقانا قاعده و قانون جدیدی به حوزۀ قوانین هلاخایی می‌افزاید امّا «میدراش» محتوای پوشیدۀ یک قانون موجود در این نظام را آشکار می‌کند و کاشف از یک قانونِ از قبل موجود می‌باشد. لذا به قانون میدراشی «داوَریتا» (از تورات) می‌گویند و به قانون تقانایی «دربانان» (از عالمان) اطلاق می‌گردد چنانکه قوانین ناشی از دو منبع «مَعَسه» و «مینهاگ» نیز در زمرۀ «دِرَبانان» طبقه‌بندی می‌شوند.

تلمود:

مجموعۀ شریعت شفاهی که تدوین آن توسط برخی از دانشمندان یهودی پس از قتل عام یهودیان و ویرانی اورشلیم (و خرابی معبد در سال 70 میلادی) و آوارگی یهودیان در سراسر گیتی، آغاز شد و تا سال 500 میلادی پایان یافت و از دو بخش «میشنا» (تکرار شریعت) و گمارا» (تکمیل) تشکیل می‌شود.

تنّائیم:

جمع تنّا به معنای معلّم، نام دوره‌ای از شریعت یهودی است که به آن دورۀ میشنا نیز گفته می‌شود (زیرا تدوین میشنا مربوط به این دوره است) در این دوره یعنی از حدود 30 میلادی تا 220 میلادی، شش نسل از معلمان شریعت شفاهی، فعالیت می‌کردند.

تَنَخ:

به معنای «عهد» است. یهودیان به کتاب مقدس خود، «تَنَخ» می‌گویند (رمز برای سه بخش اصلی کتاب مقدّس یهودی: حرف «ت» اشاره به تورات، حرف «ن» اشاره به نوئیم کتاب انبیا و حرف «خ» اشاره به کتوویم مکتوبات) و مسیحیان آن را «عهد قدیم» یا «عهد عتیق» می‌نامند در مقابل «عهد جدید» که بر انجیل اطلاق می‌شود.

تورا:

(به عبری معادل تورات) به معنای شریعت و تعلیم است اعم از احکام اجتماعی (قانون) و احکام فردی. البتّه معنای صحیح آن تعلیم و آموزش است و از قدیم الایّام به نادرست، ترجمۀ به قانون یا شریعت شده است.

تورات:

مقصود از تورات مجموع عهد عتیق نیست بلکه عبارت است از خصوص اسفار پنج‌گانه: 1. سِفر پیدایش (تکوین) مربوط به خلقت جهان و انسان و داستان زندگی آدم و فرزندانش و داستان نوح، ابراهیم، اسحاق، یعقوب و پسران او.

این سِفر پنجاه باب دارد که باب پنجاهم آن با بیان مرگ یوسف در مصر در حدود 1600 قبل از میلاد