دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 571

رسانده‌اند که هر یک از اسفار تورات قرنها با هم فاصله دارند و جملگی آنها قرنها پس از رحلت موسی به صورت مجموعۀ کنونی درآمدند و نسخۀ اصلی «تورات» و «الواح احکام عشره» که پس از رحلت موسی علیه السلام در «صندوق شهادت» (و به تعبیر قرآن: «تابوت») جا داشته و بر اساس قول مفسّران در ذیل آیات طالوت و جالوت، تا زمان داوود پیامبر (حدود 1000 سال قبل از میلاد) موجود بوده، قرنها قبل از میلاد مسیح (سال 568 قبل از میلاد) در آتش‌سوزی‌ها و تخریب‌های حملۀ بخت‌نصّر، از بین رفت تا اینکه در زمان «کوروش» یکی از عالمان یهود به نام «عزرا» پس از مراجعت یهود از تبعید بابلی، با همکاری جمعی به نگاشتن «عهد عتیق» و تورات اقدام کرد. (رجوع شود به کتاب «جاهلیّت و اسلام» تألیف علّامه یحیی نوری، چاپ نهم، ص 397- 407).

شمّای:

م سَنْهِدْرین

شِموت:

م تورات

صِدوشیم:

م پروشیم

طور:

م ارباعاطوریم.

عبرانیان:

همان بنی اسرائیل هستند که از نژاد «سامی» (منسوب به «سام» فرزند نوح) می‌باشند که نسب خود را به ابراهیم (حدود 2000 سال پیش از میلاد) می‌رسانند.

عزرا:

کاهن و هادی معروف عبرانیان و کاتب ماهر شریعت بود، در بارگاه سلاطین ایران (کوروش، گشتاسب و اسفندیار) درجه و اعتبار تامّی داشت. در سال 457 قبل از میلاد با جماعت بزرگی از اسیران، به اورشلیم بازگشت و کنایس چندی تأسیس نمود و کتاب عزرا (یکی از کتب تاریخی عهد عتیق) و قسمتی از کتاب نحمیا (کتاب تاریخی دیگری از عهد عتیق) را تدوین کرد و تمامی کتب عهد عتیق را جمع‌آوری و تصحیح نمود. کتاب عزرا مشتمل بر تاریخ مراجعت یهودیان از زمان کوروش می‌باشد که شصت سال بعد از آن نوشته شد و حکایت وقایعی است که در سال 456 قبل از میلاد واقع شد. (قاموس کتاب مقدّس).

عقیوا:

«عقیوا» و «مئیر» دو تن از «تنّائیم» (معلمان) هستند که در تدوین شریعت شفاهی یعنی شرح اسفار پنج‌گانۀ تورات، آثاری از خود برجای گذاشتند و آثار آنان از نظر اهمیّت در درجۀ بعد از «میشنا» اثر یهودا هناسی قرار دارند. به آثار عقیوا و مئیر، میدرشه هلاخا یا میدراش‌های هلاخایی گفته می‌شود (رجوع شود به واژۀ «میدرشه هلاخا») قابل توجّه است که «عقیوا» یکی از استادان «مئیر» است چنانکه «مئیر» یکی از استادان «یهودا هناسی» می‌باشد.

عهد:

به کتاب مقدّس یهود، «عهد» می‌گویند چرا که به گفتۀ تورات، خدا با قوم بنی اسرائیل عهد بست که در قبال رعایت احکام تورات، قوم محبوب و برگزیدۀ خدا شوند.

غریب مهمان:

غریب مهمان یا «نیمۀ مؤمن» به غیر یهودی‌ای گفته می‌شود که قوانین هفتگانۀ اخلاقی تورات را که به «قوانین نوح» نام گرفته‌اند»