دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 573

شخص استنتاج شده است. در صورت اوّل، مَعَسه همان «رویّه قضایی» و در صورت دوم شبیه همان «نظریۀ حقوقدانان» که در دیگر نظام‌های حقوقی موجود است، می‌باشد. مَعَسه پنجمین منبع از منابع قانونی در شریعت یهود است.

میدراش:

یکی از منابع قانونی و رسمی شریعت یهودی است و مقصود از آن قواعدی است که از تفسیرهایی از کتاب مقدّس که خارج از تلمود و میشنا هستند استنتاج می‌شود.

میدرشه هلاخا:

میدرشه هلاخا یا میدراش‌های هلاخایی نوعی تفسیر مبسوط به اسفار پنج‌گانۀ تورات‌اند (میدرشه یا میدراش به معنای تفسیر است) یعنی «میدراش‌ها» عمدتاً در پی استنتاج هلاخا (شریعت) از تورات‌اند اگر چه گاهی حاوی «اگادا» (مباحث تاریخی و اخلاقی و … از تورات) نیز هستند. میدراش‌های هلاخایی مجموعه‌ای از سومین منبع مکتوب شریعت یهود یعنی «باریتا» هستند که در میشنا نیامده‌اند بلکه در تلمود ذکر شده‌اند و لذا از اعتبار منابع رسمی برخوردار نیستند.

میشپاط:

در متون شرعی یهودی به معنای «قانون» است، گرچه بر خلاف واژۀ «قانون» احکام ناظر به رابطۀ انسان با خدا (احکام فردی) را نیز در بر می‌گیرد.

میشنا:

در دورۀ تنّائیم (معلمان) دو دسته آثار خلق شده است دسته اوّل آثاری است که از نوع قانون‌نامه است و در آن، تفسیرهایی که از اسفار پنج‌گانۀ تورات می‌شود تحت بابهای خاص شریعت به گونه‌ای فشرده تدوین شده‌اند و میشنا نام گرفته‌اند، تهیه کنندۀ این اثر یکی از عالمان یهودی به نام «یهودا هناسی» است که در گردآوری هلاخاها دقتی خاص داشت و فقط هلاخاهایی را در این کتاب برگزید که دربارۀ آنها اتفاق نظر وجود داشت.

میشنه تورا:

یکی از جانشینان الفاسی (مهم‌ترین قانون‌نامه نویس در دورۀ ریشونیم سدۀ 11- 16) که شاگردِ شاگرد او بود موسی بن میمون معروف به «رامبام» اهل قرطبه در اسپانیا (1135- 1204 میلادی) است. کتاب وی «میشنه تورا» (تورات دوم) نام دارد که بزرگترین اثر هلاخایی است. این کتاب همۀ شریعت تلمودی را در چهارده بخش اصلی به شیوه‌ای ساده، دربرگرفته و به «یَدهخراقا» (دست قوی) معروف گشته است.

میصوا:

به معنای حکم و تکلیف است اعمّ از احکام اجتماعی (قانون) و احکام فردیِ ناظر به روابط انسان با خدا.

مینهاگ:

(به معنای «عرف») به قواعد حقوقی گفته می‌شود که از شکل‌های مختلف عرف، استنتاج می‌شود. مینهاگ چهارمین منبع از منابع قانونی در شریعت یهود است.

نحمیا:

در بابل، ایام اسارت یهودیان متولّد شد و در شوش به منصب ساقی‌گری پادشاه ایران، اردشیر درازدست منصوب شد. از پادشاه ایران درخواست نمود که او را اذن دهد که به اورشلیم برود، لذا سال بیستم پادشاهی اردشیر (حدود 444 قبل میلاد) برای حکومت بر اورشلیم به آن دیار فرستاده شد. او