دائرة المعارف فقه مقارن صفحه 62

حدیث به خوبی می‌رساند که تمسّک به اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله همانند تمسّک به کتاب خدا، سبب هدایت و نجات است.

جالب است بدانیم اخیراً مجموعه‌ای به نام «فقه السلف عترة و صحابة و تابعین» به قلم محمّد المنتصر الکتانی توسط دانشگاه «ام القری» مکّه منتشر شده که نویسنده، نخست در تعریف «فقه العترة» می‌گوید:

«فقه عترت، شامل فقهی است که از جانب فاطمه دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله، امیر مؤمنان علی، امام حسن، امام حسین تا امام صادق علیهم السلام به ما رسیده باشد».

سپس می‌افزاید:

«دست یابی و عمل به فقه عترت، در واقع دستیابی به دانش و هدایت و سبب امان از گمراهی است که همگام و همراه با کتاب خدا، سبب هدایت و امنیّت است تا آنجا که سبب ورود به بهشت می‌شود». «1»

آنگاه نویسنده برای اثبات سخن خویش به حدیث ثقلین استناد می‌جوید.

امام فخر رازی در تفسیر خویش در بحث جهر به «بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ*»، در نماز می‌گوید:

«از علی بن ابی طالب علیه السلام نقل شده است که بسم اللّٰه را به جهر می‌خواند و این خبر به تواتر رسیده است، و هرکس در دین خویش به علی بن ابی طالب اقتدا کند، به یقین هدایت یافته است؛ به این دلیل که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله درباره علی فرمود:

اللّهم أدر الحقّ مع علیٍّ حیث دار

؛ پروردگارا! حق را بر محور علی- هر گونه که وی حرکت می‌کند- قرار ده». «2»

2. غنای فقه اهل بیت علیهم السلام

فقه اهل بیت علیهم السلام که برگرفته از کتاب و سنّت است، فقهی ریشه‌دار و غنی است که شجرۀ طیّبۀ آن در هیچ برهه‌ای از تاریخ، از ریشه جدا نشده است.

فقهای اهل بیت افزون بر تمسّک به کتاب، از سخنان امامان اهل بیت علیهم السلام نیز بهره می‌گیرند که ریشه‌های آن به سنّت رسول خدا صلی الله علیه و آله منتهی می‌شود؛ امامان اهل بیت بازگو کنندۀ سنّت رسول خدا و شارح کلمات آن حضرت بودند، بنابراین، سرچشمۀ فقه اهل بیت علیهم السلام کتاب خدا و سنّت ناب رسول خداست، که توسط امامان اهل بیت علیهم السلام تبیین شده است.

در روایات فراوانی از امامان اهل بیت علیهم السلام نقل شده که آنچه ما می‌گوییم از رسول خداست، یا حدیث ما، حدیث پدران ما و حدیث رسول خداست. «3»

______________________________
(1). معجم فقه السلف، ج 1، ص 5- 4.
(2). التفسیر الکبیر، ج 1، ص 205 (ذیل تفسیر آیه «بسم اللّٰه الرحمن الرحیم» از سوره حمد).
(3). مجموعۀ این احادیث که بیش از ده روایت است، با تعبیرات مختلف در جلد اوّل جامع احادیث الشیعة، ص 180 به بعد آمده است. محقّق بزرگ آیة اللّٰه بروجردی (قدّس سرّه) در تعاملی که با دانشگاه الازهر و مفتی وقت آن زمان مصر شیخ محمود شلتوت داشت، این مجموعه از احادیث را نیز برای وی ارسال کرد و شیخ شلتوت نیز با توجّه به محتوای این احادیث و مانند آن، فتوای تاریخی خویش را بیان کرد که: عمل به مذهب جعفری نیز برای مسلمین مجزی است. برای آگاهی از فتوای شیخ شلتوت ر. ک: مجلّۀ رسالة الاسلام، سال یازدهم، شمارۀ 1، ص 108.