منابع فقه شیعه جلد 1-22 صفحه 146

و در حدیث ازدی گذشت: «بخشندگی این است که نفس انسان از طلب حرام بازایستد و هنگامی که به حلال دست یافت، با خرسندی کامل آن را در اطاعت خدا انفاق کند.»

«1» و در حدیث ابوالقاسم گذشت: « [بخشندگی] آن است که اگر تمام دنیا مال او باشد و آن را در حقوقی [که بر عهده دارد] انفاق کند، پیش خود این‌گونه احساس کند که هنوز حقوقی بر عهده دارد.» «2»

و بنگر دیگر احادیث آن باب را؛ زیرا با موضوع بحث تناسب دارد.

و در حدیث حماد سخن لقمان به فرزندش گذشت که فرمود: «ای فرزند عزیزم! همۀ تلخی‌ها را چشیدم ولی تلخ‌تر از فقر چیزی را نیافتم!» «3»

و در حدیث ولید گذشت: «اصالت، کار است و شرافت، مال.» «4»

و در حدیث عثمان گذشت: «اگر هریک از شما از راه حلال مال به دست آورد و در راه حلال هزینه کند، درهمی هزینه نمی‌کند مگر آن‌که جایگزین می‌شود.» «5»

در احادیث باب 1 و 3 و 5 از باب‌های طلب روزی، متناسب با موضوع مورد بحث گذشت.

باب 18 مال با پنج ویژگی جمع می‌شود. و حلال قوت را تأمین می‌کند

373- 31587- (1) محمد بن اسماعیل بن بزیع می‌گوید: «از امام رضا علیه السلام شنیدم که فرمود: ثروت انباشته نمی‌شود مگر با پنج ویژگی: با بخل شدید، آرزوی دراز، حرص غالب، قطع رحم و برگزیدن دنیا بر آخرت.»

(مقصود از این حدیث و نظایرش این است که غالبا این‌گونه است؛ زیرا فرمانروایی در اختیار خداست و گنجینه‌های تمام چیزها نزد اوست به هر که بخواهد، هر چه بخواهد، می‌بخشد.)

374- 31588- (2) قطب راوندی در کتاب لبّ اللباب می‌نویسد: «در حدیث آمده است: روزی حلال تنها به اندازۀ قوت و غذا به دست می‌آید و مال حرام بسیار بسیار می‌آید.»

(1). ج ص ب 43 باب‌های جهاد با نفس، حدیث 65.

(2). ج ص ب 43 باب‌های جهاد با نفس، حدیث 66.

(3). ج ص ب 60 باب‌های جهاد با نفس، حدیث 61.

(4). ج ص ب 67 باب‌های جهاد با نفس، حدیث 31.

(5). ج ص ب 8 باب‌های دعا، حدیث 15.