منابع فقه شیعه جلد 23 صفحه 289

باب 15 حکم از رونق افتادن درهم‌های قرض داده شده

902- (1) یونس گوید: «به امام رضا علیه السلام نوشتم: من سه هزار درهم از شخصی طلبکارم. زمانی قرض دادن آن درهم‌ها در میان مردم رواج داشت ولی اکنون از رونق افتاده است. آیا من همان درهم را از وی طلبکارم یا درهم هایی که امروز در میان مردم رایج است؟

امام علیه السلام در پاسخ مرقوم فرمود: تو حق داری درهم‌های رایج در میان مردم را از وی بگیری؛ همان‌گونه که درهم‌های رایج در میان مردم را به وی دادی.»

903- (2) در کتاب المقنع آمده است: «اگر از شخصی تعدادی درهم قرض کردی، سپس آنها از رونق افتاد و اوضاع تغییر کرد و دیگر چیزی با آنها معامله نشد، پس برای صاحب آن درهم‌ها، درهم‌های رایج در میان مردم است.»

904- (3) یونس گوید: «به امام رضا علیه السلام نوشتم: من از شخصی تعدادی درهم طلبکار هستم ولی حکومت، آن درهم‌ها را از رواج انداخته و درهم‌های مرغوب‌تری را جایگزین آنها کرده و امروز آنها کاهش یافته است. با این وضع من کدام درهم‌ها را از او طلبکارم؟ درهم‌های اول که حکومت آنها را از رواج انداخته یا درهم هایی را که حکومت رایج کرده است؟

امام علیه السلام مرقوم فرمود: درهم‌های اول مال توست.»

در کتاب من لا یحضره الفقیه روایت می‌شود که یونس بن عبدالرحمن به امام رضا علیه السلام نوشت: «من از شخصی ده درهم طلبکارم. حاکم، آن درهم‌ها را از رواج انداخته و درهم‌های بهتری آورده است. با این وضع، درهم‌های نخست کاهش یافته است ...» ادامۀ این حدیث، مانند حدیث پیشین است.

پس از پایان حدیث، مرحوم صدوق قدس سره می‌فرماید: «استاد ما محمد بن حسن قدس سره حدیثی روایت کرده که درهم‌های رایج در میان مردم حق اوست.»

905- (4) صفوان گوید: «معاویة بن سعید از امام علیه السلام سؤال کرد: شخصی از دیگری تعدادی درهم قرض کرد. سپس آن درهم‌ها از رونق افتاد یا تغییر کرد به طوری که چیزی با آنها معامله نمی‌شود. صاحب درهم‌ها، درهم‌های اولی را طلبکار است یا درهم‌های رایج در میان مردم را؟

امام علیه السلام فرمود: برای صاحب درهم‌ها، درهم‌های اول است.»