منابع فقه شیعه جلد 23 صفحه 306

باب 3 جواز معاملۀ خرمای درخت با خرما و انگور با کشمش

968- (1) حلبی روایت می‌کند که: «امام صادق علیه السلام دربارۀ شخصی که خرمای درخت خود را به دو قفیز یا کمتر یا بیشتر- مقدار معینی- خرما می‌فروشد، فرمود: اشکال ندارد و فرمود: معاملۀ تمر- خرمای خشک- با خرمای نارس از یک نخل اشکال ندارد ولی ضمیمه کردن خرمای قدیمی [چیده شده] و خرمای نارس [بر درخت] شایسته نیست و کشمش و انگور همین گونه است. (یا معامله کردن خرمای قدیمی با خرمای نارس [بر درخت] شایسته نیست و کشمش و انگور نیز همین گونه است).»

مرحوم شیخ طوسی قدس سره می‌فرماید: «توجیه این حدیث این است که آن را بر جواز معاملۀ «عرایا» حمل کنیم و مخصوص آن بدانیم و آن جمع «عریه» است. معاملۀ عریه به این صورت است که شخصی در خانه یا ملک گروهی درخت خرمایی دارد و وارد شدن وی در ملک آن گروه در هر ساعت از شبانه روز برای آنان سنگین است. پس به وی اجازه داده شده است که خرمای درختش را در برابر خرمایی از جنس همان خرمای آن درخت بفروشد.»

969- (2) یعقوب بن شعیب گوید: «به امام صادق علیه السلام گفتم: من از شخصی چندین بار جنس که پیمانه آنها معلوم است، طلبکارم و او چند بار با پیمانه کمتری برای من می‌فرستد و من بدون پیمانه کردن آن را می‌پذیرم.

امام علیه السلام فرمود: اشکال ندارد.»

970- (3) یعقوب بن شعیب گوید: «از امام صادق علیه السلام سؤال کردم: شخصی از دیگری صد کرّ خرما طلبکار است. از این رو از بدهکار درخواست می‌کند که خرمای نخلش را به‌جای خرمایی که از وی طلبکار است، به او واگذار کند.

گویا این کار برای امام علیه السلام ناخوشایند بود.

می‌گوید: و از امام علیه السلام سؤال کردم: دو نفر به طور شراکت یک درخت خرما دارند. یکی از آنان به دیگری می‌گوید: یا خرمای این نخل را به فلان مقدار بردار و نصف آن را به من بپرداز- چه کمتر از آن باشد یا بیشتر- یا این‌که من آن را به همان مقدار برمی‌دارم و سهم تو را می‌پردازم. امام علیه السلام فرمود:

بروجری، آقا حسین طباطبایی - مترجمان: حسینیان قمی، مهدی - صبوری، م، منابع فقه شیعه، 31 جلد، انتشارات فرهنگ سبز، تهران - ایران، اول، 1429 ه ق

منابع فقه شیعه؛ ج‌23، ص: 575

آری، اشکال ندارد.