منابع فقه شیعه جلد 23 صفحه 50

فصل سوم: قرارداد و عقد بیع

بخش اول باب‌های انعقاد، شرایط و اقسام بیع

باب 1 اشتراط ملکیت در بیع مگر در موارد استثنا

1- (1) اسحاق بن عمّار از بندۀ صالح خدا امام موسی بن جعفر علیه السلام نقل می‌کند که از آن حضرت پرسیدم: «اگر کسی در خانه‌ای ساکن باشد و پیش از او پدران و نیاکان او در آن خانه ساکن بوده و همگی به فرزندان خود اطلاع داده‌اند که مالک این خانه نمی‌باشند و مالک آن را نمی‌شناسند، آیا این کسی که الآن خانه را متصرف است، می‌تواند خانه را بفروشد و بهای آن را دریافت کند؟

امام علیه السلام فرمود: من دوست نمی‌دارم مؤمن چیزی را بفروشد که مالک آن نیست.

من گفتم: با آن‌که صاحب خانه را نمی‌شناسد و نام و نشان او را نمی‌داند و تصور نمی‌کند مالکی برای خانه پیدا شود، نمی‌تواند خانه را بفروشد؟

امام علیه السلام فرمود: من دوست نمی‌دارم مؤمن خانه‌ای را بفروشد که مالک آن نیست.

من گفتم: آیا می‌تواند حق سکنای خود را به دیگران بفروشد و بگوید: من حق سکونت خود را به تو می‌فروشم ولی باید این خانه را به صورت عاریه و امانت تصرف کنی، آن‌چنان که در تصرف من بوده است؟

امام موسی بن جعفر علیه السلام پاسخ داد: بلی، با این شرط می‌تواند حق سکنای خود را بفروشد.»

2- (2) در کتاب العوالی آمده است که: «پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: خرید و فروشی نیست مگر در آنچه مالک آن هستی.»

3- (3) عمر بن شبیب از پدرش از نیایش نقل می‌کند که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «طلاق، عتق و خرید و فروش واقع نمی‌شود مگر در آنچه مالک آن هستی.»

4- (4) محمد بن عبدالله حمیری در نامه‌ای از امام زمان (عج) سؤال کرد: «یکی از برادران ما در کنار مزرعۀ مخروبه‌ای از حاکم، مزرعۀ جدیدی دارد. تعدادی آن مزرعه را از وی اجاره کرده‌اند و او در آنجا بهره و سهم دارد. مزرعۀ حاکم از بیست سال پیش تاکنون بدون کشت رها شده و مخروبۀ آن ارزشی ندارد