منابع فقه شیعه جلد 23 صفحه 518

رها کرده است تا خراب شده و پس از آباد شدن بیاید و آن را مطالبه کند، پس زمین متعلق به خدا و مال کسی است که آن را آباد کند.»

ارجاعات

گذشت:

در روایت دوازدهم از باب یکم از باب‌های زمین و احیای موات فرمودۀ معصوم علیه السلام که: «پس اگر آن را رها یا خراب کند و پس از او شخص دیگری آن را بردارد و آن را آباد و زنده کند، پس او نسبت به زمین سزاوارتر از کسی است که آن را رها کرده است.»

و در سایر روایات باب آنچه مناسب این هست.

می‌آید:

و در باب یکم از باب‌های غصب، مطالبی است که بر این بحث دلالت می‌کند؛ به آن مراجعه کنید.

باب 4 مالکیت زمین‌های فتح شده با غلبه نظامی

1701- (1) حلبی گوید: «از امام صادق علیه السلام دربارۀ مالکیت سرزمین عراق سؤال شد، امام علیه السلام فرمود: سرزمین عراق متعلق به همۀ مسلمانان است؛ کسانی که امروز وجود دارند و کسانی که در آینده مسلمان می‌شوند و کسانی که هنوز به وجود نیامده‌اند.

گفتیم: خریدن آن از دهقانان چه حکمی دارد؟

امام علیه السلام فرمود: شایسته نیست، مگر آن‌که برای این‌که در اختیار مسلمانان قرار بگیرد، خریداری شود.

آن‌گاه اگر ولیّ امر بخواهد آن را بگیرد، می‌گیرد.

گفتیم: اگر از او گرفت [چه حکمی دارد]؟

امام علیه السلام فرمود: اصل مالش را به وی بازمی‌گرداند و آنچه محصول از آن برداشت کرده، در برابر کارهایی است که انجام داده است.»

ارجاعات

می‌آید:

در باب بعدی مناسب با این بحث خواهد آمد؛ به آن مراجعه کنید.

باب 5 مالکیت آب و آتش و علفزاری که ملک شخصی نباشد و ...

1702- (1) محمد بن سنان گوید: «از امام موسی بن جعفر علیه السلام دربارۀ آب نهرها و رودخانه‌ها سؤال کردم. امام فرمود: مسلمانان در آب و آتش و علفزار شریک هستند.»