منابع فقه شیعه جلد 24 صفحه 234

که مرگش فرا رسید و به برده‌هایش گفت: شما برای خشنودی خدا آزاد هستید و گواهی دهید که فرزند این کنیز از من است. پس از مدتی آن کنیز پسری به دنیا آورد ولی وقتی نزد وارثان آن مرد آمدند، آنان منکر سخنان آن دو برده شدند و آنها را به بردگی گرفتند. سپس آن دو برده آزاد شدند و پس از آزادی گواهی دادند که صاحب نخست‌شان آنها را شاهد گرفت که کنیز از وی باردار شده بود.

امام علیه السلام فرمود: شهادت آنان دربارۀ پسر آن کنیز جایز است و او آن دو را به بردگی نمی‌گیرد، زیرا آنان نسب او را اثبات کردند.»

مرحوم شیخ طوسی قدس سره این روایت را بر استحباب حمل کرده است.

611- (2) حلبی گوید: «شخصی درگذشت و یک کنیز و دو برده از خود برجای گذاشت که برادرش آنها را به ارث برد. وی آن دو برده را آزاد کرد و کنیز، پسری به دنیا آورد. آن‌گاه آن دو برده پس از آزادی گواهی دادند که صاحبشان با آن کنیز آمیزش می‌کرد و کنیز از او باردار شده است. امام صادق علیه السلام در این باره فرمود: شهادت آنها جایز است و مانند گذشته به حالت بردگی بازمی‌گردند.»

باب 19 جواز وصیت با اشاره و نوشتن

612- (1) سدیر از امام باقر علیه السلام روایت می‌کند که فرمود: «در حالی که زبان محمد بن علی بن حنفیه بند آمده بود، نزد وی رفتم و به او دستور دادم وصیت کند ولی او پاسخ نداد. آن‌گاه دستور دادم تشتی آوردند و در آن ماسه نرم ریختند. آن را در کنار محمد قرار دادم و به وی گفتم: با دست بنویس.

محمد شخصی را وصی خود قرار داد و وصیتش را نوشت و من در صفحه‌ای از روی آن نوشتم.»